Kısa adı RAM olan Rehberlik ve Araştırma Merkezleri, eğitim ve öğretim kurumlarının rehberlik ve psikolojik danışmanlık hizmetinin etkin ve verimli bir şekilde yürütebilmesi için araştırmalar yapar. Aynı zamanda özel eğitim ve öğretim gerektiren bireyler için eğitsel değerlendirme, tanılama ve yönlendirme hizmetleri de en önemli görevleri arasındadır. Normal eğitim-öğretim programlarına adaptasyon sorunu yaşayan bireylerin tespit edilip gerekli testlerin yapılmasına imkân sağlar ve bu testler sonucunda gerekli yönlendirmeleri yapar.
Gelişim farklılığı olan eğitim çağındaki öğrenciler, gelişim farklılığının türüne ve derecesine göre tespit edilir ve bu bireylerin almaları gereken eğitimler, RAM’daki Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu tarafından belirlenir. Bulundukları bölgelerde okul öncesi, ilköğretim ve ortaöğretim kurumlarının eğitim hizmetlerinden en üst düzeyde yararlanabilmeleri için uygun ortamları oluşturulur.
“Rehberlik Araştırma Merkezleri (RAM) ülkemizde her ilde ve illerin belirli ilçelerinde bulunmaktadır. Türkiye’de 81 ilin tamamında toplam 238 adet Rehberlik Araştırmaları Merkezi bulunmaktadır.Bu sebeple ihtiyaç duyan velilerimiz rahatlıkla RAM’lara ulaşabilirler. Rehberlik ve Araştırma Merkezleri İl Milli Eğitim Müdürlüklerine bağlı devlet kurumlardır ve RAM’ların vermiş olduğu tüm hizmetler ücretsizdir.
Rehberlik ve Araştırma Merkezleri; toplumun bilinçlenmesi, yetersizlikten etkilenmiş bireylerin de eğitim ile topluma kazandırılması için önemli bir yere sahiptir. Türkiye’de özel eğitime gereksinim duyan birey sayısı göz önünde bulundurulduğunda, bu bireylerin eğitim haklarından yararlanabilmesi ve gerekli araştırmalar ile doğru adımların atılabilmesi için Rehberlik ve Araştırma Merkezlerine önemli düzeyde ihtiyaç vardır.
Rehberlik ve Araştırma Merkezleri (RAM’lar), eğitim kurumları ve ailelere ihtiyaçları doğrultusunda rehberlik ve psikolojik danışmanlık hizmetleri sunar. Gelişim farklılığı olan çocukları kendilerine en uygun eğitim ortamına yerleştirilmesi amacıyla eğitsel değerlendirme, inceleme, tanılama, yerleştirme, izleme, destekleme çalışmalarını yürütür.
Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinin amaç ve görevleri, Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği ve Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği ile belirlenmiştir.
Rehberlik Hizmetlerinin Amaçları
Eğitimde rehberlik hizmetleri; kendini tanıyan, kendisine sunulan eğitsel ve mesleki fırsatları değerlendirebilen, sorumluluk alabilen bireyler yetiştirilmesini ve bireylerin toplum içinde sağlıklı bir birey olarak yaşamlarını sürdürerek kendini gerçekleştirmelerini amaçlar.
Rehberlik Hizmetlerinin İlkeleri
Rehberlik hizmetlerinin planlanması ve yürütülmesinde;
a) Bireye ve bireysel farklılıklara saygı,
b) Bilimsellik,
c) Gizlilik,
ç) Gelişimsel bir anlayışla önleyici ve koruyucu yaklaşım,
d) Bireysel, kurumsal ve toplumsal özellikler ile ihtiyaçların göz önünde bulundurulması,
e) Hayat boyu rehberlik anlayışıyla bireylerin yaş, gelişim özellikleri ve öğretim kademelerinin dikkate alınması,
f) Mesleki ve etik değerlere uyulması,
g) İlgili tarafların işbirliği ve eşgüdümü,
esastır.”
Rehberlik ve Araştırma Merkezinin Bölümleri
Tunceli Rehberlik Araştırma Merkezi’nin bölümleri hakkında Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürü /Psikolojik Danışman Koray Yıldırım şu bilgileri paylaştı:
“İl veya ilçelerdeki rehberlik hizmetleri ile özel eğitim hizmetlerinin planlanması, koordineli bir şekilde yürütülmesi, sunulan hizmetlerin izlenmesi ve değerlendirilmesinin sağlanması amacıyla faaliyet yürüten rehberlik ve araştırma merkezleri iki bölümden oluşur:
- Özel Eğitim Hizmetleri Bölümü.
- Rehberlik Hizmetleri Bölümü.
Özel eğitim hizmetleri bölümünde, bölüm başkanının sorumluluğunda beş özel eğitim öğretmenimiz ve bir rehberlik öğretmenimiz görev yapmaktadır.
Rehberlik hizmetleri bölümünde, bölüm başkanının sorumluluğunda bir psikoloğumuz ve üç rehberlik öğretmenimiz görev yapmaktadır.
RAM Özel Eğitim Hizmetleri Bölümümüzün Çalışmaları
Okul, aile, sağlık kuruluşları, adli ve diğer kurumlardan; zihinsel, duygusal ve sosyal yönden uyumsuz, öğrenme güçlüğü ve okul başarısızlığı, dil ve konuşma güçlüğü, anlama güçlüğü, uyum problemi, zihinsel engelli, görme engelli, işitme engelli, bedensel engelli, özel yetenekli olan öğrencilerin özel eğitim hizmetlerinden en üst düzeyde yararlanabilmeleri için randevu verilir, dosya açılır ve gerekli hizmetler sunulur. RAM’daki Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu tarafından gerekli kararlar verilir. Bu durumdaki öğrencilerin eğitsel değerlendirme, inceleme, tanılama, yerleştirme, izleme, destekleme çalışmaları yürütülür.
Özel eğitim ihtiyacı olan öğrencilerin gelişimi öğrencinin devam ettiği eğitim kurumunun rehberlik servisi ile iş birliği yapılarak takip edilir.
Özel eğitim hizmetleri ile ilgili ihtiyaç duyulan konularda araştırmalar yapılır.
RAM Rehberlik Hizmetleri Bölümümüzün Çalışmaları
RAM’da bulunan psikoloğumuz, sorun ve davranış problemleri nedeniyle gelen öğrencilere ve velilere ayrıca diğer tüm bireylere psikolojik danışma, terapi hizmeti vermektedir.
Çocuğuna nasıl yaklaşması gerektiği hakkında anne ve babalara, öğrencileriyle daha iyi bir diyalog kurmak isteyen öğretmenlere, üst eğitim kurumlarını ve meslekleri tanımak isteyen öğrencilere bilgi verilmektedir.
Psikolojik destek için kendilerine doğrudan başvuran veya eğitim kurumları başta olmak üzere çeşitli kurumlardan gönderilen bireylerin başvuruları kabul edilir, dosya açılır ve gerekli psikolojik danışma hizmetini verilir.
Rehberlik öğretmenlerimiz tarafından, Rehberlik öğretmeni olmayan okullara ihtiyaç dahilinde gidilerek veli, öğretmen, öğrencilere yönelik seminer ve toplantılar düzenlenmekte, ihtiyaç duyulan diğer rehberlik hizmetlerinde müşavirlik yapılmaktadır. Ayrıca ihtiyaç olması halinde öğrencilerin eğitsel, mesleki ve kişisel/sosyal gelişimlerini sağlamak amacıyla bireysel rehberlik ve grup rehberliği hizmetleri yürütülür. İhtiyaç duyulan durumlarda bireysel veya grupla psikolojik danışma ve görüşme yapılır.
Bireylerin stresle, kişisel sorunlarla ve travmatik yaşantılarla baş etme becerileri geliştirmelerine destek olunur.
Özel eğitim ihtiyacı olan öğrenciler ve ailelerine yönelik eğitim hizmetlerinin yürütülmesinde ilgili kişi, kurum ve kuruluşlarla iş birliği yapılır.
Gerektiğinde rehberlik hizmetlerinde kullanılacak ölçme araçları, doküman ve kaynakları hazırlama ve geliştirme çalışmalarına katılırlar.
Rehberlik hizmetleri ile ilgili ihtiyaç duyulan konularda araştırmalar yapılır.
Okul ve meslek seçimlerinde öğrencilere, velilere rehberlik edilir.
Liselere ve üniversitelere yerleştirme öncesinde tercih başvuruları süresinde, öğrencilere ve velilere tercih danışmanlığı verilebilmesi için gerekli planlamalar kurumumuz tarafından yapılır. Okulda görev yapan Rehberlik öğretmenleri ile RAM’da görev yapan Rehberlik öğretmenleri tercih dönemlerinde görev alırlar.”
RAM’dan Nasıl Randevu Alınır?
Yıldırım, Tunceli Rehberlik Araştırma Merkezi’nden (RAM’dan) nasıl randevu alınacağı konusunda:
“RAM’a başvuru yapılabilmesi için öncelikle okul rehberlik servine başvurulmalı ve Rehberlik öğretmenin ilgili belgeleri ve varsa, raporları hazırlayarak resmi yazıyla RAM’a göndermesi gerekmektedir.
Rehberlik hizmetleri bölümünden randevu almak isteniyorsa, “Psikolojik Destek Yönlendirme Formu” ve gerekli olan diğer formlar da doldurularak resmi yazıyla RAM’a gönderilmelidir. Sonra RAM’da Rehberlik Hizmetleri Bölümündeki görevlilerle iletişim sağlanarak randevu alınabilir.
Özel eğitim hizmetleri bölümünden randevu almak isteniyorsa, “Eğitsel Değerlendirme İsteği Formu” ile “Bireysel Gelişim Raporu” formu doldurularak resmi yazıyla RAM’a gönderilmelidir.”
şeklinde bilgi verdi.
Rehberlik hizmetlerine ilişkin Tunceli RAM Müdürünün paylaştığı diğer bilgiler:
“Alanlarına Göre Rehberlik Hizmetleri
a) Eğitsel rehberlik: Bireyin yetenek, ilgi, ihtiyaç, değer, kişilik özellikleri, imkân ve koşullarıyla uyumlu eğitsel kararlar alması; eğitime ilişkin olumlu tutum geliştirmesi ve hayat boyu öğrenme sürecinde bireyin gelişimine destek olunması amacıyla bireye ve ailesine sunulan hizmettir.
b) Mesleki rehberlik: Bireyin kendini ve meslekleri tanıması; yetenek, ilgi, ihtiyaç, değer ve kişilik özellikleri doğrultusunda mesleğe yönelik seçimler yapması; mesleğe hazırlanması, başlaması, mesleğini sürdürmesi ve hayat boyu öğrenme sürecinde kendini geliştirmesi için birey ve ailesine sunulan hizmettir.
c) Kişisel /Sosyal rehberlik: Bireyin bilişsel, sosyal, duygusal, ahlaki ve davranışsal gelişimini desteklemek amacıyla kendini tanıması; karar verme ve problem çözme gibi sosyal beceriler ile yaşam becerilerini geliştirmesi ve sorumluluk sahibi bir birey olarak hayatına devam edebilmesi için bireye ve ailesine sunulan hizmettir.
Birey Sayısına Göre Rehberlik Hizmetleri
Rehberlik hizmetleri hizmetten yararlanan birey sayısına göre ikiye ayrılır:
a) Bireysel rehberlik; bireyin eğitsel, mesleki ve kişisel/sosyal gelişimine yönelik birebir sunulan rehberlik hizmetlerini kapsar.
b) Grup rehberliği; bireylerin eğitsel, mesleki ve kişisel/sosyal gelişimlerine yönelik grupla gerçekleştirilen rehberlik hizmetlerini kapsar.
Öğretim Kademelerine Göre Rehberlik Hizmetleri
Rehberlik hizmetleri, öğretim kademesinin içeriğine göre farklı içeriklerde sunulmaktadır. Öğretim kademeleri; okul öncesi, ilkokul, ortaokul, lise, yaygın eğitim.
Bireyi tanıma
Bireyi tanıma; bireyin kendi ilgi, yetenek, değer, tutum ve kişilik özelliklerini keşfetmesini ve gerçekçi kararlar almasını sağlamak amacıyla rehberlik öğretmeni, sınıf rehber öğretmeni ve diğer öğretmenler tarafından yürütülen bilgi toplama sürecidir.
Psikolojik ölçme araçlarının uygulanması
Rehberlik hizmetlerinde, bireyi tanıma çalışmalarında kullanılacak psikolojik ölçme araçlarının uygulanması, bu araçların gizliliği ve bilimsel standartlarının korunmasına ilişkin önlemler alınır.
Yönlendirme ve yerleştirme
Yönlendirme ve yerleştirme hizmetleri; bireyin gelişimsel özellikleri ve ihtiyaçları doğrultusunda bireyi derse, bölüme, dala, alana, okula, üst öğrenim kurumlarına, mesleğe ve katılacağı etkinliklerin seçimine yönlendirmeyi kapsamaktadır. Bu süreçte; eğitsel, mesleki ve kişisel/sosyal rehberlik uygulamaları sonuçlarının bütünleştirilmesi esastır. Yönlendirmede; bireye sunulan seçenekler, öneri niteliğindedir.
Aile rehberliği
Aile rehberliği, ailelere ihtiyaç duydukları konularda bilgi vermek ve gerekli becerileri kazandırmak amacıyla sunulan hizmetlerdir.”
