Bir toplumda herhangi bir farkındalık günü ne kadar ön plana çıkmışsa, o toplumda o günün anlamına dair derin yaraların olduğunu, toplumca bir sağaltımdan geçmemiz gerektiğini düşünmüşümdür her zaman. Aslında bu durum bir çeşit savunma mekanizmasıdır diyebiliriz. Örneğin kadınlar gününü bilmemiz, erkekler gününü(19 Kasım) bilmememiz esasında bundan ileri geliyor. Yaşadığımız toplumda kadın haklarına dair nasıl antidemokratik koşullar varsa ve toplumca kadınlar gününde tava-tencere hediyeleri ile bir çeşit iade-i itibar yapmaya çalışıyorsak, engelli bireylerin de yakın düzeyde antidemokratik koşulları olduğunu ve sadece bu gün konu hakkında birkaç cümle sarf ederek engelli bireyleri önemsemiş olamayacağımızı kabul etmemiz gerekiyor.
Bir toplumun gelişmişlik düzeyini pek çok ölçüt ile açıklayabiliriz. Kuşkusuz bu ölçütlerden bir tanesi de o toplumda bulunan engelli bireylerin yaşam koşullarıdır. Engelli bireylerin ne kadar istihdam edildiği, eğitim koşullarına ne kadar önem verildiği ve desteklendiği, sosyal yardımların miktarının ve kapsayıcılığının ne kadar olduğu ve bakım hizmetlerinin kaç engelli bireye ulaştığı konu başlıkları esasında bir toplumun bu konudaki karnesini gözler önüne seriyor. Gidişatımız her ne kadar artan bir grafiği gösterse de, bu konuda sınıfta kaldığımızı artık anlamamız gerekiyor.
Dünya nüfusunun %15’i engelli bireylerden oluşuyor. Yaklaşık olarak 1 milyar engelli birey demek bu oran. Bu sebeple “dünyanın en büyük azınlığı” olarak adlandırılıyorlar. Türkiye’de engelli bireyleri il bazında tahmin eden son araştırma 2011 yılında yapılan nüfus ve konut araştırmasıdır. Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğünün 2011 yılı istatistiklerine göre, Türkiye’deki engelli oranı %6,9. Yani yaklaşık olarak 4 876 000 birey demek bu. Günümüzde bu sayının 8 milyonu aştığı tahmin edilmekte. İlimizde ise bu oran yaklaşık %12. Yine aynı istatistiklere göre engelli bireylerin işgücüne katılma oranı %22,1. Başka bir şekilde ifade edecek olursak, her 100 engelli bireyin 77,9 u işsiz durumda. Tabi her engelli bireyin istihdam edilme koşulları olmayabilir. Bu şartlarda 2022 sayılı kanun kapsamında ödenen engelli aylıklarının, insanlığa yakışır seviyelere çıkartılması da öncelikli konulardan biri olmalı. Bunlara ilave olarak hem kamu hem özel sektörde uygulanan %3 engelli çalıştırma kotasının artırılması da elzem bir durum.
Engelli bireyler şiddete maruz kalma konusunda çok daha büyük bir risk taşıyor. Okuduğum bir makalenin çarpıcı bazı sonuçlarını sizlerle paylaşmak istiyorum:
Engelli çocuklara uygulanan şiddet oranı, engeli olmayan çocuklara göre ortalama dört kat daha fazla.
- Herhangi bir engeli olan yetişkinler şiddet kurbanı olmaya, herhangi bir engeli olmayanlara oranla bir buçuk kat daha yakın.
- Zihinsel yetersizlikleri bulunan yetişkinler şiddet görme açısından dört kat daha büyük bir risk altındalar.
Birleşmiş milletler insan hakları sözleşmesine göre engelli bireyler, engelli olmayanlarla eşit hak ve özgürlüklere sahiptir. Toplumdaki tüm yaşam alanlarının bu zeminde inşa edilmesi gerekir.
3 Aralık Dünya Engelliler Günü vesilesiyle tekrar hatırlayalım: Bu toplumda engelli bireyler de var. Bu toplumda insanlığa daha yakışır şekilde yaşamayı bekleyen milyonlarca engelli birey var!
Göksel TEKÇE
Türk PDR Derneği Tunceli Temsilciliği Genel Sekreteri
