1990’lı yıllarda köy boşaltmalarından kaynaklı değirmenlerin yasaklanmasının ardından bölgede bulunan birçok su değirmeni harabeye döndü.
Pertek ilçesi Çay (Çhem) köyünden bulunan su değirmeni ise Dersim’de ayakta durmayı başaran tek değirmen oldu.
Değirmenciliğin yaygın olduğu zamanlarda 16 değirmenle halka hizmet verilen Çhem köyünde, şimdi sadece biri çalışıyor. Yüz yıl önce kurulan, öğütme ve eleme sisteminin de bulunduğu taş değirmen, köylülerin talebi üzerine Mehmet Ali Yıldız’ın girişimleriyle yeniden onarıldı.
Dersim’de teknoloji karşısında yok olmaya yüz tutan su değirmeni yaşatmaya çalışan Mehmet Ali Yıldız, hem Dede mesleği olan değirmenciliği ayakta tutmaya çalışıyor, hem de üretimin canlanması için çalışıyor.
Anka Dersim aktivistlerinden Mehmet Ali Yıldız ise, 6 yıldır bu topraklarda atalık tohumları geçmiş üretim kültürüyle buluşturmaya çalıştıklarını ifade ederek, herkesi kendi toprağına sahip çıkmaya çağırıyor.
Herkesin diline ve kültürüne sahip çıkması gerektiğini ifade eden Yıldız, “Benim dedem de babam da değirmenciydi ben de değirmenciyim. Değirmen, Xızırın işyeridir, değirmen üretimdir, berekettir, değirmen rızktır. Buğday kıymetlidir, dünyanın her tarafından kıymetlidir. 6 yıldır Anka Dersim olarak buğday ekiyoruz, ekolojik üretimin canlanması için mücadele ediyoruz. İnsanlar bu değirmene ilgi gösteriyor, benim isteğim bu değirmenlerin sayısı artsın inşalar sahip çıksın. İnsanlar geçmişine ve kültürüne sahip çıksın, geçmişimizin silindir gibi üstünden geçildi. Geçmişimiz bu değirmendir, xızırın işyeridir. Bu topraklar kıymetlidir, gençlerimiz ve insanlarımız yüzünü buraya dönsün ve sahiplensinler. Yeniden üretim yapalım bu topraklarda, çiftçilik kıymetlidir kültürümüzdür”diye konuştu.
Dersim’de faaliyete geçirilen 300 yıllık tarihi su değirmeninde gübresiz buğday öğüten son değirmencilik mesleğini yürüten Fethi Asma, “Bu değirmen dedemin değirmeni, yıkık ve harabeydi 2 yıldır tamir ediyoruz. Burada üretilen un sağlıklı ve temiz, fabrikada gibi hastalıklı değil çünkü gübresi doğaldır. Bu işi yapmak zor ama aynı zamanda da çok zevkli bir iş uğraşıyorum. Eskiden burada çok değirmen vardı onlar yıkıldı sadece bu kaldı biz de tamir ettik ve mesleği devam ettiriyoruz ”dedi.
Anka Dersim Girişimi'nden Eyüp Hanoğlu ise, “Anka Dersim olarak 6 yıldır eski tohumların yok olmaması için çalışıyoruz. Çünkü eski tohumlar gün geçtikçe yok oluyor ve geriye getirmemiz zor oluyor. Bu tohumları bulup çoğaltıyoruz. Dersim’de tek kalan bu değirmenimizde öğütüyoruz. Dersim’in kazalarında, Pertek, Pülümür, Ovacık, Hozat ve Mazgirt ilçelerinde 150 dönüm alana 4 çeşit buğday ektik. Amacımız tarlalarda gübre ve ilaç atılmasını engellemek bundan arındırmak. Bu iş ile temiz ve sağlıklı üretimi ortaya çıkarmak”şeklinde konuştu.
Çok sayıda vatandaşın ziyaret ettiği su değirmeninde, ata tohumlarının ekilmesi ve yaygınlaşması için vatandaşlara tohum ikram edildi.
Haber: Kenan Korkmaz
