Proje çalışmaları ve son süreç ile ilgili tanık yakınları ve vatandaşların merak ettiği sorulara ilişkin yapılan açıklama metni şöyle:
Değerli tanık yakınları, değerli Canlar
Dersim 1937-38 Sözlü Tarih Projesi (DSTP) olarak 2009 yılında „Son tanıklar göçmeden uzat elini!“ şiarıyla Dersim Tertelesi tanıklarıyla mülakatlar yapmaya başlamıştık. Gururla belirtmeliyiz ki; o el havada kalmadı ve halkımızın desteğiyle bu tarihi bir çalışmada önemli bir mesafe aldık.
Projemiz hakkında tanık yakınları ve dostlarımızdan çok sayıda sorular almaktayız. Bu sorulara toptan cevap vererek aynı zamanda kamuoyunu bilgilendirmek istedik.
1. DERSİM 1937-38 SÖZLÜ TARİH PROJESİ (DSTP) HANGİ AŞAMADA?
Bugüne kadar 7 ülkede 42 ayrı kentte yaklaşık 400 tanık ile yüz yüze mülakatlar yaparak kayıt altına aldık. Şiarımıza ve tanıklara verdiğimiz sözlere sadık kalarak mülakatlara devam ediyoruz. Tertele üzerinden 84 yıl geçti, halen az sayıda da olsa hayatta kalan tanıklara ulaşmaya çalışıyoruz.
2. DERSİM TARİH VE KÜLTÜR VAKFININ KURULMASI HANGİ AŞAMADA?
Bu tarihi çalışmanın şimdilik Dersim ve Avrupa olmak üzere iki kurumsal ayağı bulunmaktadır. Dersim’de Dersim Tarih ve Kültür Vakfı kurulması için 2019 yılında yaptığımız müracaat Tunceli 1. Asliye Hukuk Mahkemesi tarafından verilen skandal bir kararla Dersim ismi ve „tanık anlatımları ve Alevi dua ve ritüellerinin kayıt altına alınması milli birlik ve bütünlüğe aykırı“ gerekçeleriyle reddedildi. Hukuk dışı bu skandal karara avukatlarımız istinaf mahkemesinde itirazda bulundular. Hukuki mücadelemiz devam ediyor. Çalışmalarımız bu karardan etkilenmeden devam ediyor. Dersim Merkezde büromuz açık ve diğer çalışmalarımız Dersim ve Avrupa’da devam etmektedir.
3. AVRUPA'DA ÖRGÜTLENME NASIL YAPILIYOR?
Pek çok derneğimizinde içinde yer aldığı Dersim Kultur und Geschichtszentrum - DKG (Dersim Kültür Tarih Merkezi) çatısı altında Avrupa örgütlülüğümüz çalışmalarına büyük bir sorumlulukla devam etmektedir.
4. PROJE KAMUOYUNA NE ZAMAN AÇILACAK, ŞİMDİ HANGİ ÇALIŞMALAR YAPILIYOR?
Projeye başlamamızın üstünden on yılı aşkın bir süre geçti ve pek çok dostumuz haklı olarak tanık anlatımlarının ne zaman kamuoyuna açılacağını soruyor. İlk yıllarda bütün dikkatimizi tanıklarla mülakat yapmaya yönelttik, daha sonra mahkemelerle uğraşmak gibi olumsuz bir dönem yaşamak zorunda kaldık. Gerekli hazırlıklar yapıldı ve üç ile beş yıl içinde tanık anlatımlarının kısmen kamuoyuna açılması planlanmaktadır. Çalışmalarımız yoğun bir biçimde devam ediyor:
- Transkripsiyon çalışmaları üniversitelerle beraber, onların bilimsel rehberliğinde yapıyoruz.
- Bu mülakatların Türkçe ve Almanca çevrileri yapılacak.
- Avrupa’da üniversiteler veya vakıflar üzerinden videoların kamuoyuna açılması çalışmalarımız devam ediyor.
- Uzun vadede Dersim’e ait görseller, kayıtlar, anılar ve tarihi belgelerin arşivlendiği, üzerinde çalışıldığı ve kamuoyuna sunulduğu bir merkez „Dersim Hafıza Merkezi“ kurulması çalışmalarımız da devam ediyor.
- Uluslararası alanda sempozyum, sergi, panel, söyleşi, yayınlar gibi çalışmalarımız devam ediyor.
- „Tanıkların tanıkları“ adı altında ikinci kuşakla mülakatlar yapma hazırlıklarımız devam ediyor. Amacımız tanıkların aktardığı kişilerden bu bilgileri alarak görsel olarak kayıt altına almak, bu kuşağın soykırım ile etkileşimini araştırmacılara sunmak.
5. NASIL KATKI SUNABİLİRİZ?
- Yapılan çalışmaların maliyeti çok yüksek, siz de bağış yaparak ya da derneğimize üye olarak maddi katkıda bulunabilirsiniz.
- Dersim 1937-38 Soykırımı tanıklarının ya da „tanıkların tanıkları“nın iletişim bilgilerini bizimle paylaşabilirsiniz.
- Elinizde tanıklara ya da o yıllara ait mektup, fotoğraf, anı, belge vb. paylaşabilirsiniz.
6. KİŞİSEL ARŞİVİMİZİN SERGİLEME HAKKINI NASIL VEREBİLİRİZ?
Elinizde kişisel arşiviniz varsa ve bunun bir nüshasının sergileme hakkını vakfımıza vermek istiyorsanız, bu mümkün. Eğer kayıt yada belgeleriniz dijital bir ortamdaysa bir nüshası alınmakta, eğer dijital değilse bu kayıtlar öncelikle tarafımızdan dijital ortama aktarılmaktadır. Sizinle sergileme hakkı sözleşmesi imzalanmaktadır. Bu tam olarak şu anlama gelmektedir. Sözkonusu belge ya da arşiv sahibinin ismi altında "Dersim Hafıza Merkezinde" kamuoyuna açılacaktır. Biz bu belgelerin / kayıtların telif haklarını değil yalnızca sergileme hakkını almaktayız, telif hakları (eğer varsa) kişinin kendisine ya da varislerine ait olacaktır. Böylece bir yanıyla bu önemli ve tarihi belgelerin kaybolma, bozulma gibi riskleri giderilirken, öte yandan da gelecek kuşaklara ve araştırmacılara aktarılması sağlanmış olacaktır. Halihazırda pek çok araştırmacımız arşivlerinin sergileme hakkını verdiler.
7. ALMANYA'DA MAHKEME SONUCU NE OLDU?
Projemiz maalesef yaklaşık 4 yıl gibi uzun bir süre mahkeme süreçleri yaşamak zorunda kaldı. Yine bu sürede arzu edilen düzeyde çalışmalar maalesef yapılamadı. Sonuç olarak proje yol haritasını saptırmak / engellemek amacıyla açılan I-2 O 385/15 numaralı dava Bochum Bölge Mahkemesinde görüldü ve lehimize karara bağlandı. Bu karara Hamm Yüksek Mahkemesinde yapılan itiraz 18.12.2018 tarihinde I-5 U 29/18 dosya numarasıyla kesin bir biçimde lehimize sonuçlandı. Mahkemenin verdiği bu karar kesindir ve hukuki belirsizlik böylece son bulmuştur.
Hedefimiz projeye odaklanarak baştan beri planladığımız şekilde sonuca götürmektir, ancak projemizin hukukdışı kullanımı durumunda yasal haklarımızı kullanacağımızı belirtmek isteriz.
Değerli dostlar
Bizlere güvenerek „dostuna yarasını gösterir gibi“ 1938 yıllarına ait kurşun ve süngü yaralarını gösteren, çocuklarına dahi anlatmadıkları o acılı anıları bizlerle paylaşan tanıklara verdiğimiz sözleri tek tek yerine getiriyoruz. Projemize konuşan Tertele tanıklarının çok büyük bir kısmı Hakkın rahmetine kavuştu anlattıkları halkımıza ve bizlere emanet kaldı.
6 Mart 2021
Dersim Kultur und Geschichtszentrum - DKG
Dersim Tarih ve Kültür Vakfı Girişimi - DTKV
Dersim 1937-38 Sözlü Tarih Projesi Komitesi - DSTP
