Dersim’in yeni yıla girişinde geleneksel olarak yapılan Khal Gağan, davul zurna eşliğinde, vatandaşların katılımıyla gerçekleşti.
Khal Gağan Dersim coğrafyasında Aleviler tarafından özellikle, Dersim, Sivas, Erzincan, Bingöl, Muş illerinde kutlanan ve günümüze kadar gelebilmiş eski bir gelenektir.
Kirmancki/Zazaca da yılın son ayına verilen Khal Gağan, eskinin uğurlanması ve yeni gelen yıla merhaba anlamı taşıyor.
Dersim merkezde düzenlenen etkinlikte kadın ve erkek kılığına giren dört kişi, davul zurna eşliğinde esnaflardan yiyecek topladı.
Aralık ayının ilk haftası başlayan, eskinin uğurlanması ve yeni gelen yıla merhaba anlamı taşıyan Khal Gağan kutlamaları, Ocak ayının ilk haftasına kadar sürer. Kutlamanın yapıldığı gün çocuklar sabah erkenden kalkıp, en güzel elbiselerini giyinerek Khal Khek (İhtiyar Adam) eşliğinde hediye toplamaya gidilir. Toplu bir şekilde gidilen evlerin kapıları çalınarak "Gağanê Sıma BımbarekBo" denilerek ev ahalisi selamlanır ve şarkılar eşliğinde Khal Khek oyununu oynanır. Ardından ev sahibinin verdiği yiyecekler köyün bir evinde pişirilip, topluca yenilir, geri kalanlar da yoksul ailelere dağıtılır.
Dersim şehir merkezinde esnaflardan toplanan yiyecekler, Seyit Rıza Meydanı’nda Pir Hasan Sönmez’in gülbankleriyle lokmalar pay edildi.
Gağan’nın çok eski bir gelenek olduğun ifade eden Alevi dedesi Hasan Sönmez, “Dersim’de bu ay Gağan ayıdır. Bu ayda lokmalar toplanır, yıl yenilendiği zaman Khal Fadike oyunu oynanır. Fadike eski yıl anlamına gelir. Her yıl bu oyunu oynarız, bu gelenek bu zamana kadar gelmiştir. Lokma topluyoruz, Xızır kılavuzunuz, yeni yılı getirdiği zaman gidip yeni kılavuzu getirir eskisini gönderir. Fadike, dünya anlamına gelir, dünyanın üstüne yeni kılavuz gelir eski kılavuz gider”
Gağan’nı yaşatmak ve yeni kuşağa aktarmak için çaba harcadıklarını söyleyen Kamer Sarıçiçek ise, “Gağan’da niyaz yapıyoruz, Xızır ve Kal birlikte gezerler ve lokma toplarlar. Biz daha önce bu geleneği köyde yapardık ancak köylerde kimse kalmadığı için şehirde yaşatmaya çalışıyoruz ”dedi.
Engin Yılmaz, “Bundan yıllarca önce Gağan zamanında Pirler gidip taliplerinden çıralık toplardı ve topladıkları çıralıkları daha sonra fakirlere dağıtırlardı. Ancak şimdi böyle değil, insanlarımız Gağanı’da gelenek ve göreneklerini unuttular ”diye konuştu.
Haber: Ali Haydar Gözlü
