Mehmet Çapan, Zazaca müziğin önemli bir ismi. Dersim’in modern zamanlardaki ozanı olan Çapan’ın hayatı belgesel film oldu. Almanya’da uzun yıllar işçi olarak çalışan Çapan, Ruhi Su’nun Dostlar Korosu’nda uzun yıllar yer aldı. Çapan kilamlarında; aşk, sevda, inanç mekanları ve ‘38 Dersim Katliamı’nda yaşananların izlerini sürüyor.
“Mem” adıyla belgesele taşınan belgesin yönetmenliğini Yazar ve Müzisyen Hasan Sağlam üstlendi. Belgesel hakkında konuştuğumuz Sağlam, “Kırmanckî müziği endemik kültürün bütün renkleri ile bezemiş bunu evrensele taşımış önemli bir sanat insanıdır” dedi.
ÇOK SAYIDA ESER ÜRETTİ
Belgeseli çekme fikrinin nasıl ortaya çıktığını anlatan Sağlam, “Mehmet Çapan bu dilin müziğini Daye-Dayê, Duzgın Baba, Apo Sîleman gibi eserlerle çok dinamik ve edebi şekilde ortaya koydu. Özellikle Rea Haq inanç ve dilin yaşamını taşıyan en önemli unsur ‘kilam, şuar, lawık, des’ gibi müzikal eserlerdir. Bunların en iyi bestecisi ve aktarıcılarından biridir Mehmet Çapan. Onun eserlerinde doğadan inanca aşktan sevdaya her şey vardır. Henüz hayatta iken kadir kıymet vererek Apo Sîleman’a yazdığı eseri ile serzenişini, ülke toprak özlemini ve vefasını çok bariz ortaya koymuştu. Henüz yaşıyorken kıymetini bilmek gerek. Ağacın, taşın, doğanın; yani her şey yaşıyorken önemlidir. Yıllardır anadilimde yaptığım sanatsal çalışmalarım da beni bu konuda sorumlu kıldı.”
Belgesel çekimlerinin 2018’in ağustos ayında başladıklarını anlatan Sağlam, “Aslında geniş bir proje idi, özellikle 12 Eylül öncesi ve sonra ülkeyi terk etmiş birkaç sürgün ozanı kapsayacak düzeyde olacaktı. Ancak işin içine girince her bir sürgünün hayatının bir kısmını almak başlı başına devasa bir film olacak tarzda. Belgesel çekimlerimiz ozanın yaşadığı çevrede ve evinde oldu” ifadelerini kullandı.
Belgesele “Mem” isminin vermesi Sağlam, “Kendi eserlerinde adını bu şekilde kullanıyor. Gene kendi deyimi; ‘Sazın tellerine asılı kalanlar’ da ikinci isim oldu” sözleriyle açıkladı.
"PİYASAYA ASLA TAMAH ETMEDİ"
Birkaç dil biliyor olmasına rağmen Mehmet Çapan’ın yalnızca ana dilinde beste yapmış bir ozan olduğunu aktaran Sağlam “Bu çok dikkatimi çekti çok etkilendim. Piyasa denilen pazara asla tamah etmemiş. Yaşına rağmen dünyayı takip eden okuyan biridir. Doğal bir yaşam sürdürüyor, müziği bilimsel olarak yazan çizen biridir. Dersim tarihinin tertele (katliam) yıllarını özellikle ‘Destana Dere Laçi, Setero, Zengeriye’ gibi çok sayıda kilam ile bize anlatmıştır. Çizdiği tablolarda aynı tema mevcuttur. Özellikle Kırmanckî müziği endemik kültürün bütün renkleri ile bezemiş bunu evrensele taşımış önemli bir sanat insanıdır.”
Sağlam, belgeselin galasının Mehmet Çapan’ın katılımıyla 20 Şubat’ta Almanya’nın Stuttgart şehrinde Delphi Artus Kino’da olacağını söyledi.
Şerif KARATAŞ
