“Özel hayatınıza saygı duymak DNA’mızda var.” WhatsApp önemli güncellemeler başlığını tıkladığınızda karşınıza çıkan ilk cümledir bu. Ancak Facebook’a satılması sonrasında bu cümlenin ne kadar anlamı kaldığı tartışılır. Facebook, Instagram gibi ücretsiz kullandığımız ancak markalara ilişkin reklamları gelire çeviren platformlar bizlerden aldığı verileri de markalar adına doğru hedefleme yapabilmek için sonuna kadar kullanır.
WhatsApp yeni politikası kapsamında Facebook dahil Facebook çatısı altındaki şirketlere kendi uygulaması aracılığı ile elde ettiği kullanıcı verilerini aktaracağını duyurdu. Whatsapp’a giriş yapmak isteyen kişiler “WhatsApp, koşullarını ve gizlilik ilkesini güncelliyor.” şeklinde bir bir uyarı ile karşılaştı. Uyarının içeriğinde WhatsApp’ın verilerimizi nasıl kullandığı ve diğer Facebook şirketleri ile bu bilgileri nasıl paylaşacağı yazıyordu. Ancak bu yeni güncellenmiş kullanım şekline 8 Şubat tarihine kadar onay vermememiz halinde uygulamayı kullanımdan men ediliyoruz. Koşulları kabul etmemiz dayatılıyor. Hani nerde özgür irade ile kullanıcı rızası alma kuralı?
2014 yılında 19 milyar dolara WhatsApp’ı satın alarak gücüne güç katan, milyarlarca insanı etkileyen kararları alabilecek konumda olan Zuckerberg yine yaptı yapacağını.
Facebook, Instagram aracılığı ile hakkımızda bilmediği bir ayrıntı kalmış olsa ki bize dair puzzleda resmi bütünleştirebilmek için sırada WhatsApp var. Son günlerin en tartışılan konularından biri olan kutsal iletişim aracımız bu sefer Whatsapp’ı siliyoruz hashtagi ile gündemde. Her ne kadar gelen tepkiler sonrası Facebook’ un geri adım attığı söylense de bu bilgi resmi bir kaynak ortaya konulmuş değil.
Yeni WhatsApp politikası içerisinde neler yazıyor?
Öncelikle verileri hangi amaçlarla kullanacağını belirtiyor ve bu amaçlar arasında işletmelerle daha iyi iletişim, bağlantı kurmayı kolaylaştırma hizmetlerini iyileştirmek amacı ile WhatsApp dan nasıl yararlanıldığını analiz etme başlıklarına yer veriyor. Politikası içerisinde de “Facebook’ un uygulama ve ürün ailesi genelinde deneyimler ve entegrasyonlar sunmak üzere Facebook ile işbirliği yapmaktadır.” ibaresi ile de paylaşım gerekçesini ortaya koyuyor. Ve paylaşma amaçları arasında “hizmetlerimizi pazarlamak, anket ve araştırma yapmak” ibarelerine yer veriyor.
Paylaşım başlığına gelmeden önce de kendisine kullanıcıların verdiği yetkileri “bilgileri kullanması, yeniden üretmesi, dağıtması, türevlerini oluşturması, sergilemesi, ifa etmesi için uluslararası, münhasır olmayan, telifsiz, alt lisans verilebilmesi ve devredilebilmesi olarak numaralandırıyor. Buna karşın kullanıcıların sahip olduğu haklar ise sınırlı, geri alınabilen, münhasır olmayan, alt lisans atanamayan, devredilemeyen sıfatları ile tamamlanıyor.
WhatsApp’ın yeni güncellemeleri Avrupa ülkelerinde neden geçerli değil?
Verilerin paylaşılması ile ilgili güncellemeler AB ülkelerinde uygulanmayacak. Uygulanmamasının sebebi ise Avrupa birliği ülkelerinde geçerli olan veri koruma mevzuatıdır. (GDPR-General Data Protection Regulation) Tam bu noktada Türkiye’ de de kişisel verileri korumak üzere yürürlükte bulunan 6698 sayılı Kişisel Verileri Koruma Kanunu’nun varlığı akla geliyor. Kanun kapsamında WhatsApp’ın böyle bir aktarımı ancak kişinin açık rızası ile yapabileceği ve bu rızayı da kişinin özgür iradesi ile vermesi gerektiği düzenleniyor. Bu halde 8 Şubat’a kadar bu veri paylaşımına rıza göstermememiz halinde uygulamayı kullanamayacak olmamız özgür iradenin sakatlanması değil de nedir?
WhatsApp hangi verilerimize erişim sağlıyor?
WhatsApp tarafından sahip olunan bize ait veriler cep telefonu numarası, tarafımızca belirlenen kullanıcı adı, profil fotoğrafı, hesap bilgilerimiz, müşteri işlem verileri, platform üzerindeki etkileşimler, IP adresi, rehber, konum bilgisi, telefona ilişkin bilgiler, işletim sistemi bilgileri, pil seviyesi, sinyal gücü, tarayıcı bilgileri, mobil ağ bilgileri, telefon numarası alan kodu, kullanıcı rızası ile toplanan diğer verilerdir. Bu bilgilerin Facebook ile paylaşılması ve bu paylaşmanın uygulamayı kullanmanın ön şartı haline getirilmesi her ne kadar Facebook ile paylaştığımız veri kütlesinin yanına yanaşamasa da bizleri rahatsız etmeye yetti.
WhatsApp yerine seçeceğimiz uygulamada hangi özelliklere dikkat etmeliyiz?
Bazen işimizle ilgili sırları, bazen dedikodularımızı ve bazen de en özel yazışmalarımızı bu uygulamalar aracılığı ile yapıyoruz. Bu sebeple özel hayatımızla ilgili pek çok ayrıntıya yer verdiğimiz yazışmalara aracılık eden uygulamaların güvenilir olması bizim için önemli. Peki WhatsApp’a alternatif olacak ve güvenebileceğimiz bir uygulama var mıdır? Akla ilk gelenler: Wickr Me, Bip, Signal, Telegram, Wire, Threema.
Gizlilik, güvenlik, minimum sayıda verimizin kullanılması, veri güvenliğine ilişkin yasal düzenlemeler ile uyumlu olunması, şifreleme sisteminin kullanılması, özellikle uçtan uca şifreleme sisteminin kullanılması, mesajların belirli sürelerle saklanması, belki kaybolan mesaj özelliğinin olması, açık kaynak kod kullanması, verilerimizin uygulamanın gelir kaynağı olup olmaması akla ilk gelenler. Elbette uygulama geliştiricinin kim olduğu ve verilerimizi kullanma amaç ve yöntemleri hususunda şeffaf olunması diğer tercih sebeplerimiz. Uçtan uca şifrelemek yani mesajların yalnızca iletişim kuran kişiler tarafından okunması, şirketin dahi erişiminin olmaması tek başına yeterli olmamakla birlikte başta gelen kriterlerimizden biri olmalı.
Güvenli diyebileceğimiz WhatsApp’a alternatif olabilecek uygulamalar hangileri?
Benim şahsi olarak siber güvenlik alanında sözüne güvendiğim bir profesyonel tarafından önerilen ve uzun yıllardır kullandığım Signal karşımıza çıkan ilk seçenek. Uygulamaya ilişkin genel yorumlarda en güvenilir uygulamalardan biri olduğu yönünde. Bu yorumu almasının sebebi ise “encryption protocol” ünün bir diğer deyişle şifreleme protokolünün olması. WhatsApp üzerinde gördüğümüz “uçtan uca şifreleme” kavramı Signal içinde geçerliliğini koruyor. Açık kaynak kod kullanıyor. WhatsApp ve diğer uygulamalara oranla aldığı verilerde oldukça az ve verinin pazarlanmasına dayalı bir ekonomisi yok. Edward Snowden, Elon Musk gibi kişiler tarafından kullanıldığının beyan edilmesi uygulamaya ilişkin ayrı bir ayrıntı oluşturuyor. Signal tarafından kullanılan şifreleme algoritmasının yapılan birçok güvenlik testinden geçtiğini de belirtmekte fayda var.
Bir diğer alternatif Türkiye’ de WhatsApp’ı kullanmayı bırakan büyük bir kesimin tercihi Telegram. İndirilen uygulamalar listesinde Signal’ın önünde. Signal’e göre çok daha fazla veri topluyor. Her ne kadar Telegram kendisi için “fast, secure, powerful” kelimelerini kullansa da güvenlik hususunda eksi olarak değerlendirilebilecek bir başlık var. Telegram üzerinde aramalar ve gizli yazışmalar uçtan uca şifreli. Ancak bu şekilde bir kullanım modu seçilmedi ise bu halde uçtan uca şifreleme yöntemi kullanılmıyor. Açık kaynak kod kullanmıyor dolayısıyla şifreleme sisteminin güvenliği test edilemiyor. Telegram’ın genel bilgilendirme kısmında “Facebook” ve “WhatsApp”a attığı taşlar ve “biz verilerinizi satmıyoruz” ya da “pazarlama için kullanmıyoruz” gibi ibarelerin yer aldığını belirtmekte fayda var.
Yine bir diğer seçenek her ne kadar bizde henüz çok popüler olmasa da Wire. Uçtan uca şifreleme yöntemini kullanan güvenlik odaklı bir uygulama. Özellikle şirketlerin tercih edebileceği bir yapı sunmayı hedefliyor.
Turkcell tarafından geliştirilen Bip uygulaması da tercih edilenler listesinde. Ancak kullanıcılardan istenen verilerin sayısı oldukça fazla. Uçtan uca şifreleme hususunda Signal ile karşılaştırılabilir bir durumda değil.
WhatsApp tarafından yapılan dayatma ile birçok insanda verilerinin gizliliğinin önemine dair farkındalık oluştu.
WhatsApp tarafından yapılan dayatma ile birçok insanda verilerinin gizliliğinin önemine dair farkındalık oluştu.
Ve bu dayatmaya cevaben verilerini paylaşmamaya kararlı birçok birey tepkisini ortaya koydu. Teknoloji ile bu kadar iç içe olduğumuz bu dönemde bu tavrımızı bir alışkanlığa çevirerek diğer bütün uygulamalar ile de veri paylaşımında aynı kararlılığı göstermekte fayda var. WhatsApp bugün kurulmadı ve bu tarihe kadar halihazırda verdiğimiz onaylarımızın kapsamı mevcut durumdan ne kadar farklı idi? Kullanıcılar tarafından verilerin paylaşıldığı platformlar sıralamasında WhatsApp ilk 10 içerisinde dahi yer almıyor. Hepimiz için WhatsApp’ın yarattığı farkındalık bir başlangıç olsun ve verilerimizi dayatılan sözleşmeleri okumaksızın paylaştığımız diğer platformlara karşı da aynı bilinç ve farkındalık seviyesi ile hareket etmemize vesile olsun.
