Yapılan etkinlikte ev ev dolaşıp lokmalar toplandı, ardından sokakta çalan davul zurnayla halaylar çekilerek eğlenceli dakikalar yaşandı.
İstanbul Gazi Mahallesi’nde Gazi Dersim Derneği, 31 Aralık akşamı yeni yılı karşılama anlamına gelen Kalo Gağan etkinliği düzenlendi. Etkinlikte davul zurna eşliğinde evler dolaşılıp lokmalar toplandı. Halayların çekildiği, keyifli saatlerin yaşandığı etkinlikte sokakta yürüyenler de eşlik etti.
KALO GAĞAN NE ANLAMA GELİYOR?
Kalo Gağan adı verilen gelenekle yeni yıl kutlaması yapıldı. Kalo; ihtiyar, yaşlı anlamına gelen Kirmancki / Zazaca bir kelimedir. Gağan ise yine Kirmancki / Zazaca da Aralık ayına verilen isimdir. Kalo Gağan Dersim cografyasında Alevi- Kırmanclar tarafindan kutlanan ( Sivas, Dersim,Erzincan,Bingöl,Muş, Erzurum ) günümüze kadar gelebilmiş eski bir gelenektir.
Kalo Gağan Aralık ayının üçüncü haftasında başlar ve Ocak ayının ilk haftasına kadar sürebilir. Salı gününden başlayıp üç günlük oruç tutulur. Üç günlük orucun anlamlarından biri de kışın çetin geçirilecek olan üç ayin haber verilmesidir. Pir, Mürşit ve Dedelerin olduğu yerler de cemler bağlanır.
EV EV DOLAŞILIP LOKMALAR TOPLANIR
Çocuklar sabah erkenden kalkarlar, en güzel elbiselerini giyinerek Kalo Khek ( İhtiyar Adam) eşliğinde hediye toplamaya giderler. Toplu bir şekilde, habersizce her evin kapısına giderek ‘Gağanê sıma bımbarek Bo’ (Gağanınız kutlu olsun) diye selamlar ve şarkılar eşliğinde Kalo Khek oyununu oynarlar ve hediyelerini alırlar. Hediyeler daha çok badem çekirdeği, ceviz, kuru üzüm, kayısı kurusu, un ve benzeri şeyler olur. Akşama kadar toplanan yiyecekler köyün bir evinde pişirilir, geri kalanlar da yoksul ailelere dağıtılır. Genelde undan yapılan yemeklerdir. Zerfet adı verilen hamur, yağ ve sarımsaklı ayrandan oluşan yemek pişirilir ve yenir. Evlerde ise Pesare (bir tür çörek) ve danê( buğday) pişirilir. Danê bir kısmı yenir ve çocuklara dağıtılır bir kısmı ise ipliğe geçirilerek hayvanların bulunduğu ağılın direklerine asılır.
Uğranilan evlerde Kalo Khek oyunu oynanır. Oyunun aktörleri yaşlı adam kılığına giren Kalo, bayan elbiseleri giydirilmiş gençlerden biri olan eşi Fadike ve onları korumakla yükümlü yüzünü soba kurumu isi ile siyaha boyamış araptır. Tanınmayacak derece de kendilerini özenle giysi ve kostümlerle kamufle ederler.
“ALEVİLERDE GAĞAN PAYLAŞIM TÖRENİDİR”
Kalo Khek’in; koyun ya da keçi kılından yapılan ak ve uzun sakalı, eski elbiselerden oluşan kostümü, omuzunda heybesi, elinde asası ve tesbihi bulunur. Kalo Khek’in eşi rolündeki Fadike; gözleri dışında yine tanınmayacak şekilde giydirilir. Etek ve eşarp giydirilerek tanınması önlenir.
Arab/Arapta yüzünü sobalardan elde edilen kurum ile siyaha boyar ve elinde degneği bulunur. ‘Arab’ olarak nitelenen korumacı kişinin görevi; uğradıkları evlerde gençleri kovalayıp Fadike’nin kaçırılmasını önlemek ve sonrasında Fadike’nin bulunmasına ve Kalo Khekin yanına getirilmesine yardımcı olmaktır.
Eski bir Dersim – Alevi geleneği olan Kalo Gağan bir paylaşım törenidir aynı zamanda. Yoksul olan aileler ve çocukları mutlu etmek, dayanışma, paylaşım ve eski yılı neşeli bir şekilde uğurlayıp yeni yıla güzel bir başlangıç yapmak amacı taşır.
