Her ne kadar birçok insan tarafından kökeni Kürtçe olarak bilinse de Dersim, Fars dilinde gümüş kapı anlamına gelen der ve sim kelimelerinden türemiştir. Bu iki kelime daha sonra Kürtçe’ye oradan da sim sözcüğü Türkçe’ye geçmiştir.
Bizim için kökeninin, nasıl okunduğunun, nasıl söylendiğinin hiçbir önemi yok. O yöredeki insanlar yaşadıkları bölgeye ne isim veriyorsa benim için o bölgenin ismi odur. Bu devrimci kentin adı benim için de Dersim’dir ve daima böyle kalacaktır. Şu an Dersim denildiğinde insanların aklına direk Tunceli ili hatta ve hatta Tunceli il merkezi gelmesine rağmen Dersim ismi Osmanlı Dönemi’nde Hozat merkezli Bingöl, Erzincan ve Elazığ havarisini içine alan bölgenin adıdır.
Aslını sorarsanız acının, gözyaşının, zulmün, direnişin, hoşgörünün, insanlığın adıdır; Dersim. Anadolu Bektaşiliği’nin en farklı ve en güzel yaşandığı ve bu kültürün gelecek nesillere en sağlıklı şekilde aktarılacağı yerin ismidir; Dersim.
Osmanlı Dönemi’nden başlayıp 1950’li yılların başına kadar bir çoğu mağaralarda olmak üzere elli bin, 1984 ve 1999 yılları arasında ise yüzlerce faali meçhule tanıklık etmiş kentin adıdır; Dersim. Kısacası; Türkiye’nin Auschwitz’idir Dersim.
Siyaseti siyasetçiler, özür dilemesini de özür dilemesi ve hatayı düzeltmesi gerekenler yapsın diyerek bu güzelim coğrafyayı bir seyyah gözüyle paylaşmak isterim sizlerle.
Türküsünde söylendiği gibi dört dağ içinde değil, dört tarafı dağ içindedir Dersim’in. Türkiye’de kendi şehrim olan Artvin’e coğrafi ve kültürel olarak en çok benzettiğim kenttir; Dersim. Benim ne demek istediğimi Pülümür’den Dersim merkeze veya Ovacık’tan Hozat’a seyahat etmiş iseniz aynı coğrafyayı Artvin merkezden Ardanuç’a veya Şavşat’a giderken de görünce anlayabilirsiniz.
Aileniz ile yapacağınız Dersim gezisi için sabah ilk uçak ile Elazığ’a uçmanızı Harput’ta Elazığ’a karşı yapacağınız keyifli bir kahvaltının ardından Elazığ Pertek yolunu izleyerek Salkaya Köyü’nden geçip feribot iskelesine varabilirsiniz. Murat Nehri üzerine yapılmış Keban Baraj Gölü üzerinde yapacağınız yaklaşık on dakikalık feribot yolculuğu sırasında ilk olarak feribotun kantininden demli bir çay alıp ikinci kattan muhteşem Pertek Kalesi’ni izleyebilir ve bir solukta Pertek sınırlarına varabilirsiniz. Pertek’ten Hozat yolunu takip ederek doksan kilometrelik yolu bir buçuk saatte alabilir ve Ovacık sınırlarına varabilirsiniz. Ovacık merkeze gelmeden sola dönüp yaklaşık on iki kilometre yol alarak da Munzur Çayı’nı oluşturan yüzlerce kaynağın bulunduğu meşhur Munzur Gözeleri’ne ulaşabilirsiniz. Burada Anadolu Bektaşileri için önemli bir şahıs olan Munzur Baba Efsanesi’ni öğrenebilir ve bir Bektaşi geleneği olan yaradanın nuru aşkına çerağ yakabilirsiniz. Çerağ’ın ne olduğunu merak edenler için iki kelime de ışık ve rehber olarak özetleyebilirim ve bu iki kelime Bektaşilik’te birbirinden ayırdedilemez. Ülkemizde cahilleri etkileyerek Bektaşiliği karalamak adına en çok kullanılan, malzeme yapılan kutsaldır; Çerağ. Gözeleri görüp Allah aşkı için çerağınızı yaktından sonra Ovacık’ın simgelerinden Küba Kafe’ye geçip dostlarım Özgür Bey ve eşi Senem Hanım’ın müthiş yöresel yemeklerini veya birbirinden güzel tatlılarını yiyebilir ve Ovacık güneşine karşı çay ve kahvelerinizi yudumlayabilirsiniz. Daha sonra Munzur Vadisi Milli Parkı içerisinden Munzur Çayı boyunca ilerleyerek Dersim şehir merkezi girişinde Ana Fatma ziyaretini görebilir ve duanızı edebilirsiniz. Bilindiği gibi Fatma Ana, Bektaşi inancına göre Hz. Muhammed’in kızı, Hz.Ali’nin eşi ve Hz. Hüseyin’in annesi olarak kutsanır ancak Bektaşiler için Fatma Ana bunların da ötesinde Allah’a varılacak yoldur. Kandilin nurudur. Bektaşilerin ışığıdır. Fatma Ana’dan sonra Dersim merkezde görülmesi gereken en önemli yerler Dersim Cemevi ve cemevi’nin bahçesinin hemen altına denk gelen ve her sene bahar kutlamalarının yapıldığı Pülümür Çayı ile Munzur Çayı’nın birleşme noktasıdır. Bu küçük dinlenmenin ardından Pülümür istikametine doğru yol alıp bir kaya kütlesinin üzerine kurulu Kara Haydar Restoran’ta sevgili dostum Ahmet’in sunduğu alabalık veya ızgaradan yiyerek müthiş bir ziyafet çekebilirsiniz. Dersim ziyaretinizi eğer yaz aylarında gerçekleştirseniz Munzur Çayı üzerinde rafting yapmanızı veya Kutuderesi’nde yüzmenizi tavsiye ederim. Eğer akşam yemeği için erken derseniz biraz daha ilerleyerek Kırmızıköprü civarındaki kır gazinolarında da doğa ile içiçe bir akşam yemeği yiyebilir ve Dersim turunuza güzel anılar biriktirerek son verebilirsiniz.
Tansu ERÇEVİK
Profesyonel Turist Rehberi
Otel ve Tur Departman Müdürü
Bursa / Gemlik
