Hozat ilçesine bağlı Bargini (Karabakır) köyü Sekasur mevkiinde yapılan kazı çalışmasında bulunan yüzlerce mermi çekirdeği ve bazı bulguların, Dersim katliamında 24 yurttaşın katledildikten sonra yakıldığı ihtimalini güçlendirirken, kazı çalışması için alınan mahkeme kararlarını emsal gösteren Hüseyin Akgün isimli yurttaş, Nazımiye ilçesinin Dallıbahçe köyünde 12 yakınına ait toplu mezarın bulunduğu yerde kazı çalışması yapılması için mahkemeye başvurdu.
Üzerinden 78 yıl geçen ve akıllarda "Roza şaye - kara gün" olarak kalan Dersim katliamında on binlerce insan katledilirken, çoğu çocuk olmak üzere binlerce insan da yaşadıkları yerlerden sürgün edildi. 1938 katliamının üzerinden geçen yıllara rağmen devlet tarafından hiçbir adım atılmazken, katliamın üzerindeki perdeleri aralayacak ilk girişim, Baran ve Canan ailelerinin yaşadığı ve 24 yurttaşın samanlıkta yakılarak katledildiği belirtilen Dersim'in Hozat ilçesine bağlı Bargini (Karabakır) köyü Sekasur mevkiinde yapılan kazı çalışması oldu.
Baran ve Canan ailelerinin Sekasur mevkiinde katledilen 24 aile bireyi için yaptırmak istediği anıt mezar inşaatı esnasında kemiklerin bulunması ardından ailelerin avukatı Cihan Söylemez, söz konusu yerde kazı çalışmalarının başlatılması için hukuki mücadele başlattı. Mahkeme 'Takipsizlik' kararının görüşülmesi için kazı kararı aldı Kazı çalışmasının yapılması talebiyle Hozat Cumhuriyet Başsavcılığı'na başvuran avukat Söylemez'in talebine, başsavcılık tarafından katliamın üzerinden geçen tarih göz önünde bulundurularak "Zaman aşımı" gerekçesiyle takipsizlik kararı verildi.
Söylemez'in itiraz başvurusunda bulunduğu Erzincan Ağır Ceza Mahkemesi, Hozat Cumhuriyet Başsavcılığı'nın takipsizlik kararını bozdu. Mahkeme, söz konusu mevkide kemiklerin kime ve hangi tarihe ait olduğunun öğrenilmesi için bilimsel bir kazı yapılması gerektiğini belirterek, Hozat Cumhuriyet Başsavcılığı'nın verdiği takipsizlik kararının bu verilerin elde edilmesinden sonra görüşülebileceğine hükmetti. Bu karardan sonra Hozat Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından olay yerinde fotoğraflama ve kroki çalışmasının ardından tekrardan bir takipsizlik kararı verildi. Bu kararın ardından ailelerin avukatı Söylemez, bu kez Dersim Sulh Ceza Hakimliği'ne itiraz etti.
Hakimlik, 1970'li yıllarda Kıbrıs'a yapılan hareket sonucu akıbetleri bilinmeyen Rum askerlere dönük bir mahkeme kararını emsal göstererek, Dersim katliamında akıbetleri bilinmeyen yurttaşlara dönük bir soruşturma yürütülmemesi halinde uluslararası mahkemelerde bir mahkumiyet doğurabileceği belirterek, soruşturma yürütülmesine hükmetti. Mahkemenin aldığı karar, Dersim Katliamı'nda yaşamını yitirenlerin akıbetine dönük olmasa da, alınan kararla ilk kez katliam alanında bir kazı çalışması başlatıldı. Yurttaşlar katledildikten sonra yakıldı mı? Karar sonrası 14 Nisan'da savcılık tarafından İstanbul'dan görevlendirilen Adli Tıp uzmanlarının katılımıyla Sekasur mevkiinde toplu mezar kazısı usulüne uygun bir şekilde başlatıldı. Kazıda, Baran ve Canan ailesinin bireylerine ait olduğu düşünülen 13 insana ait parçalanmamış kafatası ve birçok parçalanmış kafatasına ait kemik parçasının yanı sıra insan vücudun çeşitli yerlerine ait olduğu düşünülen yüzlerce kemik parçası bulundu. Söz konusu yerde katledilenler arasında olduğu düşünülen Hasan isimli köy muhtarına ait muhtar mührü ve bu kişilere ait olduğu düşünülen ayna parçası ve yüzüklerin yanı sıra yüzlerce mermi çekirdeğinin bulunmasının, yurttaşların katledildikten sonra yakıldığı da iddia ediliyor. Kazıda çıkan bulgular İstanbul Adli Tıp Kurumu'na gönderilirken, bu kurumdan alınacak raporlarla katledilenlerin hangi yıl öldürüldüğü ve yaş, cinsiyet profilleri gibi sorular cevap bulacak. Hozat'tan sonra Nazımiye'de de kazı çalışması yapılması bekleniliyor Dersim Sulh Ceza Hakimliği ve Erzincan Ağır Ceza Mahkemesi'nin kararları sonucu başlatılan soruşturmayı emsal alan bir çok Dersimli ailenin, aynı bazda soruşturmaların açılması için başvuru yapması beklenirken, ilk başvuruyu Nazımiye ilçesinin Dallıbahçe köyüne bağlı Ilısu Mezrası'nda 12 yakınına ait toplu mezarın bulunduğunu belirten Hüseyin Akgün yaptı. Haziran ayında avukat Cihan Söylemez'in aracılığıyla Nazımiye Cumhuriyet Başsavcılığı'na yapılan başvurunun değerlendirilmesinin ardından Hozat'ta olduğu gibi burada da toplu mezara ilişkin bir kazı çalışması başlatılması bekleniyor. 'Faili meçhul cezalara emsal teşkil edebilir' Erzincan Ağır Ceza Mahkemesi ve Dersim Sulh Ceza Hakimliği'nce alınan kararların Dersim katliamı tarihinde bir ilk olduğunu belirten Av. Cihan Söylemez, bu kararların katliamın üzerine gidebilmek için bir ışık olabileceğini söyledi. Hozat'ta başlatılan kazı çalışmasıyla Dersim'de bir çok yerde kazı çalışması başlayabileceğini söyleyen Söylemez, "Dersim katliamı için alınan bu kararlar faili meçhul cinayetler ve bölgede işlenen katliamlara ilişkin bulunan bir çok toplu mezar için emsal karar teşkil edebilir" şeklinde konuştu.
DİHA-NURİ AKMAN
