Dersim Milletvekili Hüseyin Aygün, Dersim 38 Katliamında adı değiştirilen Dersim‘in adının geri verilmesi için kanun teklifi verdi. Dersim Milletvekili Hüseyin Aygün verdiği kanun teklifi ile 25 Aralık 1935 tarih ve 2884 sayılı “Tunceli Kanunu” ile adı “Tunceli” olarak değiştirilen Dersim’in adının iade edilmesini istedi.
Konuyla ilgili basın mensuplarına dağıtılan açıklamada 4 Mayıs Dersim Katliamı Anma Günü’dür. denildi. Aygün açıklamasında; “Yarın Dersim Katliamı’nın 76. yıldönümüdür. Dersimlilerden özür dilenmesi, idam edilen, öldürülen, sakatlanan ve sürgüne gönderilenlere yapılan haksızlığın kabulü, kayıp ve evlatlık listelerinin açıklanması, bu katliamın okullarda ders olarak okutulması, yakılan-yıkılan yerleşim yerlerinin yeniden inşası gibi talepleri karşılamak parlamentonun bir görevi olarak önümüzde duruyor.” dedi.
DERSİM ADI İADE EDİLSİN!
Dersimlilerin talepleri arasında Dersim adının iade edilmesi talebinin de olduğunu hatırlatan Aygün, ”tüm köylerin, mezraların adları geri verilmelidir. Eğer Hükümet “barış süreci” dediği politikada samimi ise Dersim adının ve Türkiye’de değiştirilen tüm otantik adların iadesi için adım atmalıdır. Bu, geçmişle barışmanın, barış içinde bir arada yaşamanın ve Kürt sorununun çözümü için atılması zorunlu önemli adımlardan birisidir.” dedi.
Aygün, Dersim 1938’in tüm kurbanlarını saygıyla andıklarını ve Dersim adının iadesi konulu kanun teklifinin CHP grubuna sunulduğunu söyledi.
İşte Aygün’ün verdiği kanun teklifi
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
25 Aralık 1935 tarih ve 2884 sayılı “Tunceli Kanunu” ile ‘Dersim’ olan ilimizin adı ‘Tunceli’ olarak değiştirilmiştir.2884 sayılı kanunun 1947’de yürürlükten kaldırılmıştır. “Dersim” adının “Tunceli” olarak değiştirilen ilimize tekrar verilmesine ilişkin Kanun Teklifim ve Gerekçesi ile birlikte ekte sunulmuştur.
Gereğini saygılarımla arz ederim. 08.04.2013
Hüseyin AYGÜN
CHP Tunceli Milletvekili
GENEL GEREKÇE
Osmanlı ve Cumhuriyet tarihi boyunca çok sayıda şehir, kaza, köy ve bölge adı değiştirilmiş; kimi zaman Osmanlı yöneticilerinin adları verilerek ‘dinsel’ bir amaç güdülmüş; kimi zaman ise ‘Öz Türkçe’ adlar üretilerek ‘Türkleştirme’ politikaları izlenmiştir.
Osmanlılaştırma veya Türkleştirme politikaları netice olarak adları değiştirilen yerlerin ahalisinin asimile edilmesi amacına hizmet etmiştir. Yer adlarını değiştirme politikaları aslında insanları ve toplumları değiştirme, başkalaştırma hedefine bağlanmıştır. Bu programlar, ‘yeni insan’, ‘yeni toplum inşa etme’ adı altında yürütülen ve mevcut iktidarların zihniyetine uygun kuşaklar yaratmaktan başka bir şey değildir.
Sözgelimi Osmanlı Devleti döneminde, Dersim’in Kızılkilise kazasının adı 1 Mart 1911 tarihinde Dersim Mutasarrıfı’nın teklifi ve Harput Valisi Mehmet Ali’nin Dahiliye Nezareti Celilesi’ne bildirmesiyle değiştirilmiş ve ‘Padişah’ın torunu Nazım Efendi’nin adıyla anılması’ düşüncesiyle Nazımiye yapılmıştır. 102 yıldan beri Dersim Kızılkilise ’Nazımiye’ olmuştur. Bu Dersim’in Alevi kimliğini asimile ederek halkını ‘Sünnileştirmeyi’ amaçlayan bir değişikliktir.
1935 Aralık ayında çıkan 2884 sayılı Tunceli Kanunu ise bölgenin yüzlerce yıllık otantik adı olan Dersim adını bir gecede ‘Tunçeli’ yapmıştır. Tunçeli aynı zamanda 1937-38 Askeri Harekâtı’nın bir adıdır. Dolayısıyla bölge halkında çağrıştırdığı hatıralar son derece negatiftir.
Dersim, bölgesindeki halkın ağırlıkla konuştuğu dil olan Kırmancça’da (Zazaca) ‘Duvarlı’ anlamına gelmektedir. Bölgenin konuştuğu başka bir dil olan Kırdaşça’da (Kürtçe) ise ‘Gümüş Kapı’ demektir. Her iki ad bölgenin coğrafyasına uygundur. Zira Dersim adeta kale görünümünde bir yerdir. Etrafındaki ahaliyle ilişkilerini belirleyen sıradağlar silsilesi ile kendine özgü bir alan oluşturur. Bu ad Kırmancça olarak ‘Gola Dêsim’ kavramına da uygundur. Bu kavram ‘Dersim Gölü’ veya ‘Dersim Deseni’ olarak anlaşılır. Bu nedenle bölgenin adı olan Dersim tarihsel, sosyal, kültürel ve coğrafi yapısına da uygun bir addır. Tunçeli ise 1935′te acımasız politikaların mimarı durumundaki tek yetkili olan İçişleri Bakanı Şükrü Kaya’nın bir eseridir. Bu ‘eser’ artık tarihe havale edilmelidir.
Tarihsel olarak Dersim adı sadece bugünkü Tunceli değildir. Etrafındaki illerin bazı bölümlerini içine alan geniş bir coğrafyadır.
Bugünkü Tunceli ilinin adının halkın da isteğine uygun olarak Dersim olarak düzeltilmesi halkta bir rahatlama yaratacaktır. Değiştirilmiş yer adlarının iadesine Tunceli’de ilin adı ile başlayarak değiştirilen kaza, nahiye, belde, köy, mezra, dağ, tepe vb. tüm adların otantik eski hallerini iade ederek toplumsal barışın tesisi sağlanacaktır. Tunceli’yi Dersim olarak değiştirerek diğer idari birimlerin de otantik adlarını iade etme sürecinin başlamasını umuyoruz ve kabul edilmesi hususunu saygılarımla arz ve teklif ederim. 08.04.2013
MADDE GEREKÇELERİ
MADDE 1- 25 Aralık 1935 tarih ve 2884 sayılı kanun ile ‘Dersim’ olan ilimizin adı özel “Tunceli Kanunu” çıkarılarak ‘Tunceli’ olarak değiştirilmiştir. Bu kanun, “Tunceli” olarak değiştirilen ilimize tekrar “Dersim” adının verilmesini amaçlamaktadır.
MADDE 2- Yürürlük maddesidir.
MADDE 3- Yürütme maddesidir.
TUNCELİ İLİNİN ADININ DERSİM OLARAK DEĞİŞTİRİLMESİNE DAİR KANUN TEKLİFİ
MADDE 1- ‘Tunceli’ olan ilin adı ‘Dersim’ olarak değiştirilmiştir.
MADDE 2- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 3- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
