İşin Fıtratı: İş Cinayeti
Yüzlerce işçinin Soma faciasında ölmesi sonrasında dönemin en yetkili ve sorumlu ağızlarından faciayı normalleştirme eğilimi taşıyan bazı açıklamalar duyulmuştu. Kuşkusuz en unutulmaz olanı da “bu işin fıtratında var” açıklamasıydı. Açıklamanın ardından normalleştirmeyi pekiştirecek “kan parası” tartışmaları yapıldı; nihayet Soma bugün bir “iş kazası” istatistiği olarak anılmaktadır.
Üç gün önce Torun Center faciası yaşandı; bu kez 10 işçi hayatını kaybetti; ardından yine bilindik açıklamalar bu kez (‘bu işin fıtratında var’ niyetiyle) “sektörel vaka” şeklinde kamuoyuna yansıdı ve hemen ardından tepkileri dindirmek üzere “kan parası” tartışmaları yeniden yaşandı, yaşanıyor. Kuşkusuz bir süre sonra Torun Center faciası da hafızalarda sadece bir istatistiki veri olarak kalacaktır.
Güya iş kazalarını önleyeceği düşüncesiyle 2012 yılında bazı “modern” düzenlemeler yapıldı. Düzenlemeler yapılırken iş kazalarının en az olduğu ülkelerin örnek alındığı bilgisi kamuoyu ile paylaşıldı. Oysa yeni iş sağlığı ve güvenliği kanununun yürürlüğe girdiği 2012’den bugüne iş cinayetleri hiç azalmadı; hatta artmaya devam etti. İş Cinayetleri Almanağı’na bakılırsa 2012’de 878 işçi hayatını kaybetmişken; 2013’te iş cinayetlerinde ölen işçi sayısı 1235’e ulaşmıştı. Maalesef öyle gözüküyor ki 2014 yılı sona erdiğinde sayı bir önceki yılı aşacaktır.
Sorun, “biz düzenlemeyi yaptık sorun da çözüldü” işgüzarlığıdır. Düzenlemelerle sorunun çözülmeyeceği ortadadır. Sermayeyi zor durumda bırakmamak adına düzenlemelere içerilen önlemlerin denetim dışı bırakılması anlayışı sürdüğü sürece “iş kazası” gibi inandırıcı olmayan tanımlamalar toplum nezdinde mutlaka mahkum olacaktır.
Maliyet unsuru olarak görüldüğü için önleyici tedbirlerin alınmaması nedeniyle bu tip kusura bağlı ‘kaza’lara haklı olarak “iş cinayeti” deniliyor. İş cinayeti, kusura dayalı sorumluluğa bağlı bir cinayet olduğu için özellikle işverenin ve sorumluluğu ölçüsünde yetkililerin cinayet suçuyla yargılanmasını gerektirir. Cinayet suçunu işleyen sorumluların ceza kanunlarına bağlı olarak cinayet suçlamasıyla yargılanması sorunun çözümü yolunda atılacak en önemli adımlardan biri olacaktır.
Kısacası, yeni iş cinayeti sonucu yeni ölümlerin olmaması öncelikle önleyici önlemlerin alınmasına bağlıdır; zira “işin fıtratı” ve “kan parası” gibi feodal tanzim edici açıklamalar sorunun çözümü için hiçbir anlam ifade etmemektedir. Ez cümle, yapılacak şey basit; çalışma yaşamını biraz olsun insanileştirmek.
Servet GÜN
