KIZAMIK ALARMI: TÜRKİYE’DE VAKA ARTIŞI ENDİŞE VERİCİ SEVİYELERE ULAŞTI!

KIZAMIK ALARMI: TÜRKİYE’DE VAKA ARTIŞI ENDİŞE VERİCİ SEVİYELERE ULAŞTI!

KIZAMIK VAKALARI NEDEN ARTIYOR?

Türkiye'de son dönemde kızamık vakalarında ciddi bir artış yaşanmaktadır. Sağlık Bakanlığı'nın verilerine göre kızamık vakaları sayısı önceki yıllara göre alarm verici bir şekilde yükselmiştir. Türkiye’de Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre 2023 yılının ilk 4 ayında; 2005 kişide olası kızamık vaka incelemesi yapılmış olup bunların 1440’ı kesin vaka olarak saptanmıştır. 242’sinin hastaneye yatışı yapılmıştır. Bu sayı ile ülkemiz 2019 yılından bu yana son 5 yılın en yüksek kızamık vaka sayısına ulaşmıştır. Son 12 ay içerisindeki vakalar incelendiğinde ise; yaşa göre insidansın en yüksek olduğu grubun 1-4 yaş grubu olduğu ve bütün yaş gruplarında büyük çoğunluğun aşısız gruptan oluştuğu görülmektedir. Bu artışın temel nedenlerinden biri, aşı karşıtlığının yaygınlaşması ve aşıya olan güvenin azalmasıdır. Son yıllarda sosyal medyada ve bazı çevrelerde aşıların zararlarına dair yanlış bilgilerin yayılması, vatandaşların aşıya olan güvenini sarsmış ve aşı reddi oranlarını artırmıştır. Aşılama oranlarının düşmesi, göçler ve bilgi eksikliği diğer nedenler arasındadır.
Ayrıca Türkiye’ye Suriye’de 2011 yılında başlayan iç çatışmalardan sonra hızlı bir şekilde Suriye vatandaşı girişi olmuştur. Bu vatandaşların dağınık yerleşimi aşıların aksamasına, dolayısıyla bulaşıcı hasatlık olan kızamık oranının artmasına neden olmaktadır. Ülkede kayıtlı 3.6 milyon Suriyeli ve 320.000 diğer uyruklardan kişi yaşamaktadır, ancak gerçek sayının daha yüksek olduğu tahmin edilmektedir. Bu durum, sağlık hizmetlerine erişimde zorluk yaşayan ve aşı karşıtlığının etkilerine maruz kalan geniş bir populasyona işaret etmektedir. Bu durum sağlık sorunlarının daha hızlı yayılmasına ve vakaların artmasına neden olmaktadır. Ayrıca, bu gruplarda aşı reddi ve kararsızlığının daha yüksek olması da sağlık açısından ciddi riskler oluşturmaktadır.
Aşıların güvenliği hakkındaki yanlış inançlar, aşılama oranlarının düşmesine neden olarak toplum bağışıklığını zayıflatabilir. Küresel seyahatlerin artmasıyla, enfekte kişilerin kızamık virüsünü başka ülkelere taşıması ve yayılması riski artabilir. Özellikle yoksul gruplar arasında aşıya erişim sorunları yaygın olabilir. Bu nedenle, kızamık vakalarının artması, aşılama programlarının güçlendirilmesini ve aşıya erişimi artırmak için çabaların artırılmasını gerektirir.
 

KIZAMIK NEDİR VE NASIL BULAŞIR?

Kızamık, Morbillivirus adlı RNA virüsünün neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Genellikle solunum yoluyla bulaşır ve özellikle çocuklarda yaygındır. Virüs, enfekte bir kişinin öksürmesi, hapşırması veya konuşması sırasında havaya saçılan damlacıklar aracılığıyla veya virüsle temas eden yüzeylere dokunarak bulaşabilir. Kızamık, oldukça bulaşıcı bir hastalıktır; bir kızamık hastası, doğrudan temas veya hava yoluyla 16 ila 18 kişiye hastalığı bulaştırabilir. Kızamıkta ölüm oranı genellikle %3'tür. Ancak, 1 yaşın altındaki bebeklerde bu oran %15'e, beslenme yetersizliği olan çocuklarda ise %20'ye kadar çıkabilir. Uzamış ishal gibi başka bir sağlık sorunuyla birlikte görüldüğünde ise ölüm oranı %25'e kadar yükselebilir. Bu nedenle, kızamık vakalarının önlenmesi ve yayılmasının engellenmesi için aşılama programlarının güçlendirilmesi büyük önem taşımaktadır. Aşılama, kızamık enfeksiyonunu önlemede en etkili yöntemdir ve toplum bağışıklığını artırarak hastalığın yayılmasını kontrol altında tutmaya yardımcı olur. Virüs, vücuda girdikten sonra ilk olarak lenf bezleri ve bademciklerde çoğalır, ardından kana karışarak vücudun diğer bölgelerine yayılır.
BELİRTİLERİ NELERDİR?

Hastalık genellikle öksürük, burun akıntısı, gözlerde kızarıklık, sulanma ile birlikte gözlerde hassasiyet, halsizlik, iştahsızlık ve genel bir kötü hissediş ve hafif ateş gibi grip benzeri belirtilerle başlar. Bu belirtiler genellikle hastalığın başlangıcından 7-14 gün önce ortaya çıkar. Daha sonra, ağız içinde küçük beyaz lekeler (Koplik lekeleri) oluşabilir. Ayrıca, hastalığın karakteristik belirtisi olan döküntü, baş ve boyundan başlayarak vücuda yayılır ve kızarıklık, kabarcıklar ve kaşıntıya neden olabilir. Kızamık döküntüsü genellikle hastalığın 3-5. günlerinde başlar. İlk olarak saç çizgisinin arkasında ve kulakların önünde ortaya çıkar, daha sonra vücudun geri kalanına yayılabilir. Kızamık, genellikle hafif ve kendiliğinden iyileşen bir hastalıktır, ancak bazı durumlarda ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Enfeksiyon, zatürre, kulak enfeksiyonları, ishal ve nadir durumlarda beyin iltihabı gibi ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Ayrıca, hamile kadınlarda erken doğum veya düşük riskini artırabilir.
 

Kızamık aşısı, hastalığın en etkili önleyici yöntemidir. MMR aşısı, kızamık, kabakulak ve kızamıkçık gibi hastalıklara karşı koruma sağlar ve rutin aşı programının bir parçasıdır. İki doz MMR aşısı, yeterli koruma sağlar; ilk doz genellikle 12-15 aylıkken, ikincisi ise 4-6 yaş arasında uygulanır. Aşılanma oranlarının artırılması, hastalığın yayılmasını önler. Enfekte kişilerle temasın azaltılması ve hastalığı olanların izole edilmesi de önemlidir. Aşıya güvenin artırılması ve aşı karşıtı hareketlerle mücadele, kritik öneme sahiptir. Sağlık otoriteleri, aşı kampanyaları ve bilinçlendirme çalışmalarıyla toplumda aşılama oranlarını artırarak bulaşıcı hastalıkların kontrol altına alınmasını sağlayabilir.
Toplumda aşılama oranlarının yükseltilmesi, kızamık gibi hastalıkların yayılmasını engelleyerek toplum bağışıklığını güçlendirir. Aşı karşıtı hareketlere doğru bilgilendirme ve farkındalık çalışmaları önemlidir. Aşıya olan güvenin artırılması, hastalıkların kontrol altına alınmasında kritik bir rol oynar. Risk altındaki grupların aşılanması, salgınların önlenmesinde hayati öneme sahiptir. Sağlık otoriteleri, aşı programlarının etkinliğini artırmak için çalışmalı ve toplumu hastalığın belirtileri ve erken tanı konusunda bilinçlendirmelidir.
Sonuç olarak, kızamık gibi hastalıkların önlenmesinde aşılama programlarının önemi inkar edilemez. Sağlık otoriteleri, sağlık çalışanları ve toplumun tamamı bu konuda sorumluluk üstlenmeli ve aşılama konusunda gereken adımları atmalıdır. Bu şekilde, kızamık gibi hastalıkların kontrol altına alınması ve toplum sağlığının korunması sağlanabilir.
 
KAYNAKÇA

Ayçin, G.D. (2020). Yumurta alerjisi olan çocuklarda kkk aşısı öncesi aşı ile prick test sonuçları ve aşı reaksiyonları. Osmangazi Tıp Dergisi, 42 (4), 378-383.
WHO. (2012). Global Measles And Rubella Strategic Plan: 2012-2020. Geneva, Switzerland.

Retrieved from: https://www.who.int/health-topics/measles#tab=tab_1

T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Aşı ile Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı. (SBHSK). Kızamık Eliminasyon Programı. 20.04.2017 Tarih ve 21001706 sayılı resmi yazı.
Kahraman, S., & Kaplan, F. (2020). Türkiye’de Kızamık Hastalığının Son Yıllarda Artma Nedenleri. Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Ve Araştırmaları Dergisi, 2(3), 175-183.
Halk Sağlığı Uzmanları Derneği (HASUDER). (2023). Bulaşıcı Hastalıklar Çalışma Grubu, Kızamık Raporu.

MUNZUR ÜNİVERSİTESİ
ZELAL KAYMAZ