Goreyê raporê UNESCO yeno vatene ke; ziwanê Kirmanckî yo ke hetê 4-6 mîlyon merdiman ra yeno qiseykerdene, binê xeterê vinîbîyayene de yo. Goreyê nîsbetê nifûsê Tirkîya, Tirkî û lehçeyê Kurdî ya Kurmancî ra dima Kirmanckî, ziwano ke tewr zaf yeno qiseykerdene yo. Seweta seveknayena Kirmanckî falîyetê sima estê? Eke estê çi yê?
21 Şubat Dünya Anadil Gününde Halkların Demokratik Partisi Dersim Milletvekili Alican Önlü, Anadile ilişkin Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay’ın yanıtlaması istemiyle Meclise önerge sundu.
Önlü, Kırmancki ve Türkçe verilen önergede şu soruları yöneltti:
Dünyanın birçok ülkesinde dillerin korunmasına, yaşatılmasına yönelik programlar hayata geçirilmekte olup, Türkiye’de bu alanda yapılan bir program var mıdır?
Kaybolma tehlikesi altında olan dillerin korunmasına yönelik çalışmanız var mıdır?
Yaklaşık 4 -6 Milyon insanın anadili olarak kabul edilen Kirmanckî UNESCO´nun yayınladığı rapora göre kaybolma tehlikesi altında olan dillerden biridir. Türkiye’deki nüfus oranına göre Türkçe ve Kürtçe’nin Kurmanci lehçesinden sonra en çok konuşulan lehçe konumunda olan Kirmanckînin korunmasına ilişkin çalışmanız var mıdır? Varsa nelerdir?
Türkiye’de konuşulan tüm anadillerde eğitimin anayasal ve yasal güvenceye alınmasına yönelik çalışmanız var mıdır?
Anadilde eğitime geçilmesine yönelik eğitim sisteminde bir alt yapı çalışmanız var mıdır?
Anadili Türkçe olmayan çocukların sosyal ve eğitsel hayatta karşılaştıkları zorluklara ilişkin yapmış olduğunuz çalışma var mı? Varsa sonuçları nelerdir?
Anadilde eğitim görmemekten kaynaklı eşitsizliğin ortadan kaldırılmasına yönelik alınan önlemler var mıdır? Bunlar nelerdir?
KİRMANCKÎ
Xeylê dugelê Dinya de seba seveknayene û ciwînayene ziwanî bernameyî hazir bîyê, bernameyê ke Tirkîya de yenê bikarardene çi yê?
Seweta ziwananê ke binê xeterê vinîbîyayene der ê û sîndoranê Dewleta Tirkîya de qisey benê ser o falîyetê sima yê vercirewtena vîndîbîyayene estê?
Goreyê raporê UNESCO yeno vatene ke; ziwanê Kirmanckî yo ke hetê 4-6 mîlyon merdiman ra yeno qiseykerdene, binê xeterê vinîbîyayene de yo. Goreyê nîsbetê nifûsê Tirkîya, Tirkî û lehçeyê Kurdî ya Kurmancî ra dima Kirmanckî, ziwano ke tewr zaf yeno qiseykerdene yo. Seweta seveknayena Kirmanckî falîyetê sima estê? Eke estê çi yê?
Seweta perwerdeyê ziwanê maye ke Tirkîya de yenê qiseykerdene ser o hetê qanûnî ra falîyetê sima esto?
Perwerdeyê bi ziwanê maye ser o hetê pergalê perwerdeyî ra xebata sima yo bingeyîne esta?
Domanê ke ziwanê maya xo Tirkî nîyo, hetê cuya komelî û perwerdeyî ra çetinî vînenê. Seweta nê çetinîyan falîyetê sima estê? Eke estê, netîceyê xo çi yo?
Perwerde bi ziwanê maye nîro dayene, neheqîyî vejînê. Seweta ke verê nê neheqîyan bicîrê sima eskenê se bikerê?
Kenan Korkmaz
