Bir yakınım, oldukça kalın, emanet bir kitap getirdi. Kitap, Cumhuriyet sonrasından 1938’e kadar uzanan DERSİM dönemini “belgelendiriyor”. Belgelerin hemen hemen tümü “yerel”, yani Vilayetler arası yazışmalarla, ANKARA’ya sunulan bilgileri içeriyor.
Bu belgelerden 1936, 1937 ve 1938 yıllarına ait olanların, Elazığ’daki MÜFETTİŞLİK denilen, o zamanın görkemli yerinden gönderildiklerini sanıyorum.
Müfettişlik yerel isimlendirmedir. O tenha yerdeki binanın “resmi” adı: 4. UMUM MÜFETTİŞLİĞİ idi.
Umum Müfettişlikler bölgeseldi. Bir çeşit “Mülki” idarelerdi. Umum Müfettişlikler, çok geniş yetkilerle donatılmışlardı.
TUNCELİ VİLAYETİ özel kanunla kurulmuştu. O nedenle Valisi askerdi. Rütbesi Kanun’la belirlenmişti. KORGENERAL olmalıydı.
Korgeneral HÜSEYİN ABDULLAH ALPDOĞAN, hem Vali, hem de 4. Umum Müfettişiydi.
Kitapta yer alan belgelerden, hiç olmazsa birkaç tanesini, MÜFETTİŞLİK başlığı altında; o günlerin meraklılarına sunmak istedim.
İlk belge olarak, Vali Paşa’nın OVACIK ziyaretinden söz edeceğim…
Paşa, o ziyaretten şöyle söz etmiş:
(…) Ovacık’a vuku bulan ziyaretimde Kaymakam rahatsızlığını bildirerek gelemeyen Dersim’in seyitlerinden Rıza ve oğlu Hasan efendiler Elazığ Vilayeti tarafından tevkif edilen Baytar Nuri ve beraberinde Abbas Uşağından - ağanın adı okunamadı- bir ağa olduğu halde Çarşamba günü geldiler. (…) Cumhuriyet hükümetimize karşı olan sadakat ve merbutiyetlerini teyit ettiler. Hakkında vaki şüphelerin tamamen izalesi için ovada iskânlarını rica ettiler. (…)
Ve Paşa kendilerini bir gece misafir etmiş…
RIZA CAN
