Kentte, başta Sütlüce köyü ve mezralarını kapsayan tesisin yapılacağı alan ilgili tartışmalar ve tepkiler devam ederken TMMOB Dersim İKK Sekreteri Uğur Beycan, tarafından açıklama gerçekleştirildi.
Beycan tarafından yapılan açıklamada "Çevresel açıdan gerekli mühendislik önlemlerinin alınması koşulu ile projenin iptaline neden olabilecek bir itirazımız yok" denildi.
Sütlüce bölgesinde yapılması planlanan Katı Atık Entegre Tesisi Projesine ilişkin TMMOB kararını verdi.
Geçtiğimiz günlerde Cumhuriyet Halk Partisi Dersim İl Teşkilatı mensupları ve ilçe belediye başkanlarının da katıldığı bir toplantı yapıldı. Toplantı sonrasında bir açıklama yapan CHP Dersim İl Başkanı Ali Mustafa Çelik, tesise değil yerinin değiştirilmesi gerektiğini söylemişti.
Belediyesi öncülüğünde, 7 ilçe belediyesi tarafından Avrupa Birliği, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve belediyelerin finansıyla Sütlüce köyü bölgesinde, 18 hektarlık alana yapımı planlanan 'Entegre Katı Atık Bertaraf Tesisi' projesine köylüler, binlerce ağaç kesileceğini ve doğanın tahribata uğrayacağını belirterek, tepki göstermişti.
Dersim’de tartışmalara neden olan Katı Atık Entegre Tesisi Projesine ilişkin TMMOB bünyesindeki 11 odanın kararıyla Mimar Odası tarafından şerh düşüldü. TMMOB Dersim İKK Sekreteri Uğur Beycan konu ile ilgili önemli açıklamalarda bulundu.
Beycan’nın açıklama metni ise şöyle: "Bilindiği üzere Tunceli-Pülümür-Nazimiye-Ovacık-Mazgirt Belediyesi Katı Atık Yönetim Birliği (DER-KAB) tarafından Tunceli ili, Merkez İlçesi, Sütlüce (Tüllük) Köyü Yolu Mevkiinde “Katı Atık Bertaraf ve Düzenli Depolama Tesisi”nin yapılması planlanmaktadır. Katı Atık Bertaraf ve Düzenli Depolama Tesisi Projesi ile ilgili gerek kamuoyu gündemine yansıyan tartışmalar nedeniyle, gerekse Tunceli Belediyesinin ve yöre halkının talebi doğrultusunda TMMOB Tunceli İl Koordinasyon Kurulu olarak açıklama yapılması ihtiyacı doğmuştur. 2009 yılında planlanan ve süreç içerisinde yer seçimi ve tahsis işlemleri tamamlanan projenin uygulanabilmesi için 2011 yılında Tunceli Belediyesi ve İlçe Belediyelerinin katılımıyla Dersim Katı Atık Birliği (DER-KAB) kurulmuştur. Avrupa Birliği yatırım fonlarından olan Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı (IPA)’dan finanse edilen proje, ilgili kurumlardan gerekli izinler alınarak ihale aşamasına getirilmiştir. Proje ile il merkezi ve bağlı belediyelerde bulunan vahşi depolama alanlarındaki katı atıkların ve yeni çıkacak atıkların toplanarak Katı Atık Berteraf Tesisinde gerekli proseslerden geçirildikten sora geri dönüşüme kazandırılması, kalıntıların düzenli depolanması ve mevcut vahşi depolama alanlarının rehabilite edilmesi amaçlanmaktadır. Gelinen süreç içerisinde projenin uygulanması planlanan yer olan Sütlüce bölgesinde yaşayan yöre halkı tarafından, projenin Çevre üzerinde zararlı etkileri olacağı yönünde kaygı ve eleştirileri ve bu nedenle projenin iptal talepleri bulunmaktadır. Bununla beraber, TMMOB bileşenlerimizden olan Mimarlar Odası Ankara Şubesinin projenin yer seçiminin iptali ile ilgili açtığı dava sürecinin devam etiği bilinmektedir. Ayrıca, ilgili tarafların talepleri doğrultusunda TMMOB Ankara Çevre Mühendisleri Odası tarafından hazırlanan yer seçimi ile ilgili rapor Belediyeye gönderilmiş olup, gönderilen raporda yer seçiminin uygun olduğu sonucu kamuoyu ve basında açıklanmıştır.
Yukarıda süreçleri belirtilen Tasarım, İşletme ve Yerseçimi aşamaları bitmiş bu proje ile ilgili TMMOB Tunceli İl Koordinasyonu olarak görüşümüz istenmektedir. Kurul olarak projenin uygulayıcısı Tunceli Belediyesi ve projenin iptali için görüş bildiren yöre halkı ile çeşitli tarihlerde toplantılar düzenlenerek fikirleri dinlenmiştir. Öncelikle belirtmekte fayda olacaktır ki bu türden toplumu, çevreyi ilgilendiren projelerde, planlama aşamasında TMMOB olarak görüşümüzün alınmasının projenin tasarım, işletme ve yer seçimi aşamalarına, sağlıklı ilerlemesi açısından katkı sunacağı aşikârdır. Ancak mevcut durumda projede süreçler tamamlanmış olup ihale aşamasına gelinmiştir. Tarafların görüşleri ve proje üzerinde yapılan teknik analizlerde, İlimizin en büyük sorunlarından biri olan katı atıkların çevreye ciddi zararlar verdiği, merkez ve ilçelerdeki mevcut düzensiz (vahşi) sistem ve uygulamaların sonlandırılarak bilime, tekniğe uygun şekilde bir katı atık yönetim sisteminin hayata geçirilmesinin en temel ihtiyaçlarımız arasında olduğu görülmüştür. Sorunun Tesisin yapılacağı yer seçiminden kaynaklandığı, itirazların bu yönde olduğu bilinmektedir. Katı atık bertaraf ve düzenli depolama tesislerinde yer seçim konusu çok disiplinli bir alan olup mevzuat çerçevesinde birden çok kriter (Mevzuatta 48) göz önünde bulundurularak, yine farklı teknik yöntemler uygulanarak belirlenen ve danışmanlık hizmeti gerektiren bir konudur. Projede yer seçimi aşamasında dört nokta üzerinde bir değerlendirme yapılmış olup, söz konusu bu dört noktanın da niteliksel olarak benzer olduğu, aralarında yapılan değerlendirme ve puanlamada nihai olarak Sütlüce Mevkii’nin uygun olduğu belirlenmiştir. Her ne kadar ÇED süreçlerinin işletildiği dosyadan gözükse de gelinen süreçte yöre halkının itirazlarının bulunması demokratik katılım süreçlerinin yeterince işletilemediğini göstermektedir. Yer seçimi ile ilgili belirttiğimiz zorluklardan dolayı bu proje kapsamında bu dört bölge dışında yer veya yerlerin olup olmadığı konusunda Komisyonumuzun teknik olarak yeniden ele alıp değerlendirmesi mümkün değildir. Kaldı ki projenin geldiği süreç göz önünde bulundurulduğunda, yer seçimi olarak farklı bir alternatifin yeniden değerlendirmesi projenin iptali anlamına geldiği, yeni proje ve finansman süreçlerinin tekrar başlatılması ve hayata geçirilmesi 10-15 yıllık gibi bir sürece yayılacağı görülmektedir. TMMOB olarak, kuruluşundan günümüze kadar ülke genelinde yapılan hizmet ve yatırım projelerinde mühendislik ve bilimin ışığında ilkesel duruşlarımız mevcuttur. Bu bağlamda kamusal esaslı mühendislik projeler, kendi iç disiplinleri boyutunda değerlendirilip, toplum, çevre ve doğaya etkisi üzerinden zarar analizi de göz önünde bulundurulduğunda taraf olduğumuz alanlardır. Bunun tam karşısında sermaye ve kapitalizme hizmet eden, rantsal, hatalı projeksiyonlara ve siyasi kaygılarla dayalı (İkizdere, Kaz Dağları, Munzur ve Sınır Barajları, Nükleer santraller vb..) projeler gibi sürdürülemez kalkınma modelleri içerisinde, toplum ihtiyaçlarını karşılamanın üzerinde kar amaçlı yöntemleri içeren projeleri ise “Mühendislik Projeleri” kapsamında dahi değerlendirmeyip, tam karşısında yer almış ve bu duruşu devam ettirmekteyiz. Kurulumuz, bu ilkesellik çerçevesinde, Dersimde planlanan Katı Atık Bertaraf ve Düzenli Depolama Tesisi projesinin, her ne kadar yer seçim aşamasının eksik ve demokratik katılımın tam olarak sağlanamadığını düşünse de; mevcut depolama sisteminin çevre üzerinde yarattığı tahribat göz önünde bulundurulduğunda ihtiyaç aciliyeti tartışmasız olan söz konusu projeyi Toplumsal ve Kamusal fayda açısından bir bütün olarak değerlendirmektedir. Uygun proses tasarımının gerçekleştirilmesi, inşaat, işletme ve kapatma aşamalarında çevresel açıdan gerekli mühendislik önlemlerinin alınması koşulu ile belirtilen alanda gerçekleştirilmesinde projenin iptaline neden olabilecek bir itirazımızın bulunmadığını ve sürecin olası yapım ve işletme aşamalarının da takipçisi olacağımızı kamuoyunun bilgisine sunarız" ifadelerine yer verdi.
Caner Aktan
