Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi'ndeki laboratuvarında obezite (şişmanlık) ve Tip 2 diyabet üzerinde çalışan 34 yaşındaki asistan Prof. Dr. Umut Özcan, Nature Medicine'de yayımlanan son araştırmasında, diyabetin gelişimine yol açtığına inanılan mekanizmaları alt üst edecek buluşla, obezitede artan iltihabın diyabete neden olmadığını gösterdi.
Dünyanın en saygın bilim dergilerinden Nature Medicine'de son 1,5 yılda 3'üncü makalesi yayımlanan Özcan, yaptığı açıklamada, obezitenin dünyada çok hızlı bir şekilde yükselmesiyle Tip 2 diyabet, hipertansiyon ve kalp damar hastalıklarında çok ciddi artışlar meydana geldiğini dile getirerek, obezite ve obeziteye bağlı olarak gelişen hastalıkların da insan sağlığını tehdit eden hastalıkların başında yer aldığını vurguladı.
Özcan, “obezitede vücutta artan iltihabın insülin direnci ve Tip 2 diyabete yol açtığı” yönündeki hipotezin, son 15 yıldır birçok diyabet bilim adamı tarafından savunulduğunu ve diyabet alanında kabul gördüğünü ifade ederek, yaptıkları son çalışmayla 15 yıllık bu dogmayı yıkacak bir buluşa imza attıklarını söyledi.
Bu konudaki çalışmalarının Nature Medicine'de 4 Eylül 2011 tarihinde yayımlandığını kaydeden Özcan, şunları anlattı:
“Yaptığımız çalışma; 'P38 MAPK' adı verilen, vücutta iltihabın hücre içerisinde etkisini göstermesi için gerekli ve çok önemli olan bir proteinin, yüksek derecede obez ve Tip 2 diyabetli farelerin karaciğerinde genetik yöntemlerle aktive edildiğinde, kan şekerinin normale döndüğünü gösterdi. 'P38 MAPK' adı verilen proteinin 'X-Box binding protein 1 (XBP1)' denilen bir başka proteini kimyasal olarak modifiye ettiğini bulduk. Bu kimyasal modifikasyonun 'XBP1'in etkisini çok ciddi bir şekilde artırdığını ve 'XBP1'in de kan şekerini düşürdüğünü gördük.”
Özcan, iltihap ile tetiklenen sinyallerin “P38 MAPK” protein üzerinden “XBP1” proteinini aktive ettiğini gösterdiklerini de vurgulayarak, şöyle devam etti:
“Obezitede vücutta artan iltihabın düşünüldüğünün aksine kan şekeri üzerine yararlı etkileri olduğunu kanıtladık. Şu anda var olan dogmanın aksine, vücuttaki iltihabın hücre üzerinde etkisini gösteren ve 'sitokin' diye adlandırılan proteinlere karşı obezitede direnç gelişiyor olabileceğini ve aslında gelişen bu 'sitokin' direncinin ve dolayısıyla iltihabın etkisini gösterememesi sonucunda insülin direnci ve Tip 2 diyabetin gelişiyor olabileceğini düşünüyoruz.”
UMUT ÖZCAN KİMDİR?
Tunceli'de 1977 yılında doğan Umut Özcan, ilkokulu Tunceli Atatürk İlkokulunda ve orta eğitimini Elazığ Anadolu Lisesinde tamamladı. Buradan Ankara Fen Lisesine geçen Özcan, araştırmalarına ilk kez burada başladı.
Üniversite eğitimine İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa İngilizce Tıp Fakültesinde devam eden Özcan, üniversitenin ilk yılından itibaren araştırma çalışmalarına devam etti. Fakültenin 3. sınıfında Harvard Tıp Fakültesi, Joslin Diyabet Merkezi'nde dünyanın en iyi tanınan diyabet profesörlerinden Prof. Dr. C. Ronald Kahn'ın laboratuvarına kabul edilen Özcan, tıp fakültesine ara vererek araştırma çalışmalarına devam etti.
Harvard Üniversitesinde daha tıp fakültesi öğrencisiyken yaptığı çalışmalarda diyabetin gelişiminde rol oynayan merkezi bir mekanizmayı bulan Umut Özcan, tıp fakültesinden mezun olduktan bir yıl geçmeden, 29 yaşındayken Harvard Tıp Fakültesinde en genç öğretim görevlisi olmayı başararak kendi araştırma grubunu ve laboratuvarını kurdu.
Özcan, 2009 yılında Amerika Diyabet Birliğinin proje yarışmasında, diyabetteki geleceğin öncü ve lider araştırmacısı olarak görünen genç hocalara verilen “Thomas R. Lee Kariyer Geliştirme Ödülü”nü aldı.
Umut Özcan, halen Harvard Tıp Fakültesi Çocuk Hastanesi Endokrinoloji bölümünde 10 kişilik bir araştırma ekibini yönetiyor ve aynı zamanda Harvard Tıp Fakültesi öğrencilerine dersler veriyor.
