Dersim’de Xızır Orucu, Miladi takvime göre Ocak ayının ikinci yarısında başlayıp Şubat ayının ortalarında sona erer ve bir ay boyunca dönüşümlü olarak devam eder.
Aslında birçok inançta çeşitli biçimlerde tasvir edilen Xızır’ın Alevi inancında yerin, göğün her şeyin sahibi olduğuna inanılır. Xızır, insanların en müşkül zamanlarında koruyucusu, kurtarıcısıdır. Bu yüzden insanlar dara düştüğünde ‘Yetiş ya Xızır’ diye onu çağırır.
Her yıl karşılanan Xızır, toplamda üç gün sürer. Bu üç gün boyunca oruç tutulur, qavut yapılır, ziyaretlere gidilerek lokmalar pay edilip çılalar yakılır, kurbanlar kesilir. Bu gelenek kapsamında yapılan en önemli ritüellerden biri de kavrulmuş öğütülmüş buğdaydan yapılan qavuttur. Köylüler bir araya gelip lokma yapar. Qavut yapılıp ocak (Paca) önüne konur ve Xızır’ın o evi ziyaret ederek qavuttan lokma alacağına inanılır. Xızır’ın bu gavuttan lokma alması berekettir, bolluktur. Bunun yanı sıra evli olmayanlar Xızır’ın son günü oruç tutar,su içmez çünkü evlenecekleri kişinin o gece rüyasına gireceği ve kendisine su vereceğine inanılır. Hızır ayının olduğu ay boyunca gün batımında evlerde de çılalar yakılır.
Xızır ayında, Xozat’ın Taner Köyü’n Xızır orucu öncesi köylüler bir araya gelerek qavut lokmalarını hazırlıyorlar.
Taner köylüleri, birkaç evde kadın-erkek, genç-yaşlı bir araya gelip imece usulü qavut lokmalarını hazırlıyorlar. Perşembe gününe kadar yenilmeyen qavut lokması, köyün yukarısında bulunan Çaxpar ziyaretgahına gidilip kurban lokmaları pay edildikten sonraki gün pişirilmeye başlanacak.
Kutsallarını yaşatan köylüler, bu inancın ve geleneğin gençlere, çocuklara aktarılması için çaba harcadıklarını da belirttiler.
